تاریخ شفاهی هفده شهریور 1357

معرفی کتاب

قیمت: 20000 ریال
شابک: 8-241-419-964-978
نوبت چاپ: اول، پاییز 1386
شمارگان: 1000
 معرفی کتاب: انقلاب اسلامی ایران از نادرترین پدیده‌هایی بود که قطعیت تئوری‌های رایج انقلاب را متزلزل ساخت . گسترش فرهنگ سیاسی تشیع و ترویج اسلام سیاسی و حکومت اسلامی ، زمینه‌ی حضور روحانیت و نیروهای مذهبی را بیش از گذشته فراهم ساخت . اگرچه گذر از اسلام سنتی به اسلام مدرن ، بدون تنش میسر نبود ؛ لیکن توانست مذهب را به عنوان راهنمای مبارزه وارد میدان سیاست سازد .

بعد از رحلت آیت الله بروجردی و تثبیت مرجعیت امام خمینی ، جریان مبارزه یا مخالفت با لایحه‌ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی از سوی ایشان آغاز و به دستگیری امام و کشتار مردم در قیام 15 خرداد سال 1342 منجر شد . به طور کلی روند مبارزه در ایران با پتانسیل‌های موجود ، از سرعت یکسانی برخوردار نبوده است . بعد از واقعه‌ی 15 خرداد 42 رژیم توانست با کمک دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی خود که پس از کودتای 28 مرداد 1332 وارد عرصه‌ی امنیتی رژیم شده بود ، اوضاع را مهار کند . در این دوره که بیش از یک دهه به طول انجامید ؛ نیروهای غیرمذهبی مخالف به انزوا کشیده شدند و نیروهای مذهبی و جوان توانستند وارد میدان شوند . با آغاز قیام 19 دی مردم قم در سال 1356 که به دنبال شهادت فرزند ارشد امام خمینی و درج مقاله‌ی توهین‌آمیزی در روزنامه‌ی اطلاعات علیه رهبر انقلاب صورت گرفت ؛ تعداد زیادی از مردم کشته شدند و روند مبارزه وارد مرحله‌ی جدیدی شد . با برپایی مراسم چهلم شهدای قم در تبریز و به دنبال آن چهلم شهدای 29 بهمن تبریز در شهرهای دیگر ، این تراژدی کشتار به صورت زنجیروار تکرار شد تا به واقعه‌ی خونین روز جمعه هفدهم شهریور 1357 انجامید . این رویداد که به دنبال برقراری حکومت نظامی و اعلام آن در تهران و یازده شهر مهم کشور رخ داد ؛ موجب رویارویی شدید مردم با رژیم شد و عمق این فاجعه و کشتار وسیع مردم در تهران در محافل داخلی و خارجی بازتاب گسترده‌ای یافت .

این رویداد در عرصه‌ی داخلی ، ضمن ایجاد تشنج و سردرگمی در نیروهای رژیم و گسترش دامنه‌ی مبارزه در بسیاری از شهرهای دور افتاده ، مدیریت بحران سیاسی کشور را دچار تزلزل و سستی کرد ، به گونه ای که در زمستان همان سال ، شاه برای کنترل بحران ناچار به ترک کشور شد . به دنبال واقعه‌ی هفده شهریور که به عنوان یکی از پدیده‌های شتاب‌زای انقلاب به شمار می‌رود ؛ موج گسترده‌ای از اعتصابات سراسری ، بدنه‌ی اقتصادی رژیم را با خطر جدی مواجه ساخت . از سوی دیگر ، این قیام نشان داد که نیروی بالقوه انقلابی در حال آزاد شدن است و موقعیت جدید و خطرناکی برای رژیم به وجود آمد . کشتار مردم در روز هفدهم شهریور به دستور فرماندار نظامی تهران به قدری باور نکردنی بود که جراید و اصحاب خارجی را نیز متحیر ساخت و نتوانستند از کنار این قضیه بی تفاوت بگذرند . بی‌رحمی و سبعیت رژیم در این رویداد به اندازه ‌ای بود که هنوز شاهدان این واقعه حادثه‌ی آن روز را خوب به یاد دارند . تعداد زیاد کشته‌شدگان و زخمی‌ها در میدان ژاله ( شهدای فعلی ) و جاری شدن خون از جوی‌های اطراف خیابان ، ایثار و فداکاری مردم در کمک به مجروحین و خارج کردن شهدا از میدان درگیری ، صف‌های طولانی اهدای خون در بیمارستان‌های تهران و صدای گلوله و بوی باروت از مواردی هستند که امروز رنگ مایه‌ای از تاریخ انقلاب و کشور ما به شمار می‌آیند .

این کتاب شرح جریان قیام خونین هفدهم شهریور 1357 را با اتکا به تاریخ شفاهی و مصاحبه با بازماندگان آن به عهده دارد.

مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 
تعداد بازدید: 6283