عمده کتاب‌های دفاع‌مقدس، خبری، وصفی و نقلی‌اند

علیرضا کمری، در نخستین روز از همایش 2 روزه "تدوین تاریخ شفاهی جهاد سازندگی"، تاریخ در معنی متن را به 2 نوع "خبری، وصفی و نقلی" و "تاریخی ـ تحلیل و تبیینی" تقسیم کرد و گفت که عمده کتاب‌های دفاع‌مقدس، بر اساس نوع اول نوشته شده‌اند./

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، همایش 2 روزه "تدوین تاریخ شفاهی جهاد سازندگی"، صبح امروز(22 دی88) در ساختمان شماره 2 وزارت جهاد کشاورزی آغاز شد.

هدایت‌الله نواب، مدیرکل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی در آغاز نیم‌روز اول این همایش اظهار داشت: استفاده از تاریخ شفاهی برای دفاع‌مقدس، بسیار کم است و باید فراتر از این عمل شود. چون این حیطه‌ برای اثبات حقانیت ایران در جنگ تحمیلی، مفید خواهد بود.

وی به دلایل اهمیت ثبت صحیح تاریخ جنگ اشاره و تصریح کرد: انتقال صحیح و جلوگیری از تخریب و تحریف فرهنگ دفاع‌مقدس، تنها با تکیه بر اسناد موجود امکان‌پذیر است. برای مثال، جهاد سازندگی با 5 لشکر، 23 تیپ و 53 گردان مهندسی و 33هزار و 855 شهید، 22هزار جانباز، 800 آزاده و 450هزار نیروی جهادی، نقش بزرگی در دوران دفاع‌مقدس ایفا کرده که متاسفانه با نگه داشتن اسناد این فعالیت‌ها در صندوق‌ها، انتظار داریم که جامعه هم مثل ما به جنگ نگاه کند.

مدیرکل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی، ادامه داد: نهادهای فعال دفاع‌مقدس، نگاه تصرفی نسبت به اسناد داشته‌اند و در صدد تقویت یکدیگر برنیامده‌اند.

نواب در پایان سخنانش، به برخی از ابتکارات جهادگران در طول جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: تدوین‌گران دایره المعارف دفاع‌مقدس باید با گویا کردن اسناد جهاد سازندگی و با درنظر گرفتن انصاف و تلاش، به ثبت خدمات این نهاد در جنگ 8 ساله بپردارند.

سپس علیرضا کمری، مسوول واحد پژوهش دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری گفت: ‌اگر درباره مباحث تاریخ، شفاهی، جنگ، تعیین موضوع و مساله، مصاحبه و تدوین و نشر، به طور مفصل بحث کنیم، از مباحث پایه نظری تاریخ‌شناسی در زمینه تاریخ شفاهی جنگ، به مصادیق تدوین و نشر خواهیم رسید. 

وی ادامه داد: کلمه تاریخ، چند معنی مانند؛ "زمان و تقویم"، "رویداد یا واقعه"، "متن یا گزاره‌ای که آن ماجرا در آن ثبت شده" را به ذهن متبادر می‌کند. البته 2 معنی آخر، یکی اند. اگر رخداد یا واقعه بیرونی، گزارش نشود و ما از آن اطلاع پیدا نکنیم، گویی اتفاق نیفتاده است. در واقع، تاریخ به مفهوم اتفاق یا رویداد، در آثار و نشانه‌ها دیده و ملاحظه می‌شود.

نویسنده و تدوین کننده کتاب "تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری جنگ"، تاریخ در معنی واقعی حادثه را حاصل اندیشه و کنش انسان‌ها دانست و گفت: تصمیمات ما در جنگ، به چگونگی تفکر ما بستگی داشته است. یعنی خاستگاه همه اعمال ما، اندیشه‌های ما هستند.

کمری تصریح کرد: متن‌های تاریخی 2 لایه دارند. لایه اول که قابل دیده شدنند و لایه دوم، اندیشه‌های معرفتی‌اند که سبب اتفاقات دیده شده می‌شوند. 

مسوول واحد پژوهش دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری،‌ آثار و نشانه‌های تاریخی را به 2 بخش غیر هدفمند و هدفمند تقسیم کرد و اظهار داشت: وسایلی که در صحنه جنگ، باقی می‌مانند و نشان‌دهنده عقب‌نشینی دشمن اند، جزو اثر ـ نشانه‌های بخش اول و وسایلی و نشانه‌هایی که عامدانه چیده می‌شوند، در گروه اثر ـ نشانه‌های هدفمند قرار می‌گیرند. زمانی که اثر ـ نشانه‌های هدفمند شکل می‌گیرند، ذهن به یک هوشمندی رسیده و قصد اطلاع‌رسانی چیزی را به دیگران دارد.

این پژوهشگر دفاع‌مقدس، تصریح کرد: هر اثر، متاثر از ذهنیت مورخ، زاویه دید او و اقتضائات زمانی تدوین اثر است. برای مثال، خاطراتی که در سال‌های 64 و 65 درباره جنگ تحمیلی نوشته شد‌ه‌اند،‌ با کتاب‌های کنونی تفاوت‌های متنی دارند. تاریخ در معنی متن، به 2 نوع "خبری، وصفی و نقلی" و "تاریخی ـ تحلیل و تبیینی" تقسیم شده که عمده کتاب‌های دفاع‌مقدس، بر اساس نوع اول نوشته شده‌اند.

ادامه گزارش نخستین روز از همایش 2 روزه "تدوین تاریخ شفاهی جهاد سازندگی"، متعاقبا" منتشر خواهد شد.

این همایش، به همت دفتر کل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی و پژوهشگاه علوم و معارف دفاع‌مقدس در حال برگزاری است.

گزارشگر : مریم اسدی جعفری