شماره 160 کتاب ماه تاریخ و جغرافیا

دانش‌آموزان از تاریخ چه باید بیاموزند؟

شماره 160 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» با رویکرد «نگارش تاریخ برای نوجوانان و جوانان» به کوشش موسسه خانه کتاب منتشر شد و در دسترس علاقه‌مندان تاریخ قرار گرفت. این ماهنامه تخصصی در این شماره به آموزش تاریخ در ایران، چالش‌ها و راهکارها پرداخته است.

سرسخن کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، «دانش‌آموزان از تاریخ چه باید بیاموزند؟» نام دارد و حسن سالاری، نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان بر کاستی‌ها و ضرورت‌های پژوهش درباره تاریخ‌نگاری برای کودکان و نوجوانان تأکید کرده است.

سالاری معتقد است باید شرایطی فراهم کرد که دانش‌آموزان شیوه پژوهش در تاریخ را با کارورزی بیاموزند که داده‌های تاریخی چگونه فراهم می‌آید و شیوه پژوهش در تاریخ چیست؟ همان گونه که اندیشه‌ورزی تجربی ارزشی بیش از یافته‌های تجربی دارد، اندیشه‌ورزی تاریخی نیز باید جایگاهی برتر از دانستن‌های تاریخی داشته باشد.

در بخش گفت‌وگو «آموزش تاریخ در ایران: چالش‌ها و راهکارها (گذشته، حال و آینده) در گفت‌وگو با دکتر نصرالله صالحی، پژوهشگر تاریخ و مولف کتاب درسی و دکتر جواد عباسی، پژوهشگر تاریخ و مولف کتاب درسی آمده است.

عباسی معتقد است متحول شدن دنیا و روش‌های جدید و امکانات، نباید ما را از اهمیت کار گذشتگان غافل کند. تاریخ همیشه جریان داشته ولی شیوه‌ها و ابزارهایش متفاوت بوده است. درسی به اسم تاریخ نبوده ولی گلستان و بوستان و شاهنامه خوانده می‌شده، بنابراین در دوره قاجار و صفوی به طور غیرمستقیم با تاریخ درگیر بوده‌اند. اگر متون ادبی، سیاسی و عرفانی را بنگرید دائما با تاریخ درگیر بوده‌اند.

صالحی نیز معتقد است در آموزش و پرورش کتاب‌ها سه رهیافت اصلی دارند؛ دانش، نگرش و مهارت. یعنی مشکلی که تا حالا داشتیم این بوده که تا امروز آموزشمان دانش‌محور بوده ولی در واقع تحولات جهانی ما را سوق داده به این طرف.
وی می‌گوید: مشکل ما در ایران با توجه به معضلاتی که داریم این است که دانشی که اریه می‌دهیم منتج به نگرش نمی‌شود و نگرش نیز منتج به مهارت نمی‌شود.

در بخش نظرگاه، «نگارش تاریخ برای نوجوانان و جوانان» نوشته  محمود حکیمی، «ساختن تاریخ» با ترجمه زهیر صیامیان گرجی، «آشنایی با متون تاریخی به زبان فارسی، آسیب شناسی و راهکارها» به قلم دکتر یوسف اسماعیل‌زاده، «کودکان و نوجوانان و تاریخ» اثر رحیم شبانه، «داستان و آموزش تاریخ» به قلم عدالت عزت‌پور، «دورنمای تاریخی ارتقای سواد عمومی» نوشته لسلی لیمیج با ترجمه شهریار خسروی و «مناسبات ایران و روسیه (2)» نوشته دکتر محمد نایب‌پور بررسی شده‌اند.

«ایران‌پژوهی برای جوانان و نوجوانان» نوشته دنیا عسگریان، «فلسفیدن امروز نسل آینده» اثر محمدحسن بهنام‌فر، «پنجره مخفی» به قلم مرضیه سلیمانی، «برنامه آموزش تاریخ در مدارس ابتدایی» اثر کامران عاروان، «معرفی یک کتاب و یادداشت‌هایی بر چاپ یک کتابچه» به قلم محسن بهرام‌نژاد و «سوسیالیسم منهای استالین» نوشته سجاد جمشیدیان از بخش‌های کنکاش ماهنامه تخصصی کتاب ماه تاریخ و جغرافیاست.

در بخش بازتاب هم مطالب «نبرد سمیرم» نوشته علی سلطانی‌شایان، «روایاتی برای نسل فردا» اثر رضا صفری، «فن تاریخ» به قلم زینب امیدیان، «ایران باستان» نوشته علی‌احمد الیاسی و «مشروطه‌خواهی فارس» اثر سهراب آقایی آمده‌اند.

عبدالرسول خیراندیش نویسنده «تمدن ایران باستان» معتقد است که انتشار کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی در زمینه تاریخ و تمدن ایران با زبانی ساده و قابل فهم و در عین حال مستند برای کودکان و نوجوانان، از نیازهای اساسی و مبرم جامعه آموزشی کشور به شمار می‌آید.

در بخش یادگارهای ماندگار، دکتر فرزان عزیززاده «نزهت‌القلوب» را بررسی کرده و «حقیقه‌الاخبار فی احوال آل قاجار» را شهناز حجتی تشریح کرده است. در بخش تاریخ‌نگاران نیز «سلیمان؛ تاجر سیرافی» نوشته سلیمان خدادی و داود قربانی به چاپ رسیده است.

«بازگشت پادشاه» نوشته پروین رستمی، «تهران دیروز» اثر مریم شاه‌حسینی، «تکوین انقلاب» به قلم ابراهیم بوچانی و «گیلان در منابع عصر صفوی» اثر فریدون شایسته در بخش پرتوهای تلاش ارایه شده‌اند.

همین ماه، کوتاه از تاریخ، رهاورد دیگران، پیشخوان تاریخ، نمایه و چکیده انگلیسی پایان‌بخش این ماهنامه تخصصی است.

شماره 160 کتاب ماه تاریخ و جغرافیا به سردبیری حبیب‌الله اسماعیلی همراه لوح فشرده فهرست کتاب‌های منتشر شده مرداد 90 با بهای 1200 تومان به کوشش موسسه خانه کتاب به چاپ رسیده است.