مقدمه‌ای بر تاریخ شفاهی معماری ایران

ملیحه کمال‌الدین

مقدمه‌ای بر تاریخ شفاهی معماری ایران

سیده میترا هاشمی

چاپ اول: 1393

انتشارات روزنه

کتاب «مقدمه‌ای بر تاریخ شفاهی معماری ایران» توسط انتشارات روزنه منتشر شد و به زودی در کتابفروشی‌ها توزیع می‌شود.

نویسنده این کتاب سیده میترا هاشمی است و استاد مهرداد قیومی بیدهندی مقدمه ای در ابتدای آن آورده است. او در این تقریظ به ریشه وازه تاریخ در زبان فارسی و ترکیب های آن در نقش مضاف موصوف و مدلول پرداخته، سپس واژه شناسی تاریخ شفاهی و معماری را تحلیل کرده و در پایان تقریظ، آورده است: «کتاب حاضر نخستین کتاب در زمینه تاریخ شفاهی معماری ایران و بلکه از معدود کتاب ها در زمینه تاریخ شفاهی معماری در جهان است» همچنین آن را برای پژوهشگران تاریخ معماری، به عنوان منبعی سودمند دانسته است. در آینده معرفی مبسوط تری از این کتاب ارائه خواهد شد.

سیده میترا هاشمی، نویسنده و ویراستار علمی ینیاد فرهنگ کاشان است؛ همچنین مدارک: کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران از دانشگاه شهید بهشتی و فارغ‌التحصیل کارشناسی معماری از دانشگاه علم و صنعت ایران را داراست. شایان توجه است خبر جلسه دفاعیه این پژوهشگر جوان در شهریور 1390 با عنوان «تاریخ شفاهی در تاریخ معماری ایران: درآمدی بر مباحث نظری و عملی» برای دریافت درجۀ کارشناسی ارشد در رشتۀ مطالعات معماری ایران در دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی به اطلاع علاقه مندان رسید. از سوابق دیگر او شرکت در هفتمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی است که بهمن ماه 1390 در کتابخانه مجلس برگزار شد که عنوان مقاله اش: «آراء مختلف دربارة تحریر در تاریخ شفاهی» بود. وی یادداشتی نیز در شماره صد هفته نامه تاریخ شفاهی نیز نوشته است.

مشخصات کتابشناسی در فهرست کتابشناسی ملی موجود است.

        فهرست کتاب، دو بخش و 6 فصل دارد.

        بخش اول: تاریخ شفاهی معماری ایران در نظر

        فصل 1. تعریف

        فصل 2. فواید و ضرورت

        فصل 3. پیشینه

        بخش دوم: تاریخ شفاهی معماری ایران در عمل

        فصل 4. گردآوری اطلاعات

        فصل 5. پردازش و بایگانی

        فصل 6. تدوین و تبیین

        فهرست منابع

        نمایه

نویسنده در پیش‌گفتار پس از اشاره به تعریف تاریخ شفاهی و قدمت آن در ایران به چرایی و چگونگی فصول کتاب پرداخته و به صورت اجمالی در مورد هر بخش توضیحاتی را آورده است. وی در پایان از دکتر قیومی و آقای علیرضا کمری و دکتر کیانوش کیانی و همراهان تقدیر کرده است. یادداشتی نیز در پشت جلد کتاب به این صورت آمده است:

«تاریخ شفاهی از شاخه‌های جدید تاریخی است که در چند دهۀ اخیر، با اقبال فراوان ایرانیان روبه‌رو شده است. با وجود فعالیت نهادهای مختلف در این زمینه، مبانی نظری و عملی تاریخ شفاهی در ایران هنوز چندان مدون و روشن نیست. تاریخ شفاهی بر اطلاعات تاریخی مبتنی است که در خاطرۀ مردم است. در تاریخ معماری ایران که مدارک کتبی نادر و آثار مادی باقیمانده نیز دچار تغییر و ویرانی شده است، اهمیت گنجینۀ اطلاعات شفاهی دو چندان است. با وجود این، اهمیت این دسته از شواهد تاریخی معماری تا امروز مغفول مانده است؛ حال آنکه منابع شفاهی میراست و دیر نیست کسانی که اطلاعات ارزشمندی از معماری گذشتۀ ایران دارند از دست روند و ما را از آنچه در سینه دارند، محروم کنند.

کتاب حاضر تأملی است در مباحث نظری و عملی تاریخ شفاهی و تاریخ شفاهی معماری ایران و گامی نخستین برای حفظ این شواهد ارزشمند تاریخی. کتاب در بخش نخست به تعریف تاریخ شفاهی و تاریخ شفاهی معماری ایران، اهمیت، فایده، و ضرورت آن، و پیشینۀ تاریخ شفاهی و تاریخ شفاهی معماری در جهان و ایران می‌پردازد؛ و در بخش دوم، مباحث عملی تاریخ شفاهی معماری ایران از مصاحبه و گردآوری اطلاعات تا پردازش و بایگانی و سنجش اعتبار شواهد شفاهی و سرانجام تدوین روایت تاریخی را بررسی می‌کند.»