استخراج ابعاد مدیریت شهید خرازی از میانِ تاریخ شفاهی

مریم اسدی جعفری

20 شهریور 1398

جلسه دفاع از پایان‌نامه دکترا با عنوان «تحلیل تاریخی مدیریت شهید حسین خرازی در لشکر 14 امام حسین^(ع) طی جنگ ایران و عراق» اثر مهری عسکری، شانزدهم شهریور 1398 در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار شد.

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، این پایان‌نامه با راهنمایی دکتر اصغر فروغی ابری، مشاوره دکتر ابوالحسن فیاض انوش و به کوشش مهری عسکری، فارغ‌التحصیل رشته تاریخ در گرایش ایران اسلامی تدوین شده است. دکتر علاءالدین شاهرخی، دکتر مصطفی پیرمرادیان و دکتر بهمن زینلی نیز داوری این پایان‌نامه را بر عهده داشتند. عسکری پس از دفاع از این پایان‌نامه، نمره عالی کسب کرد.

محقق در این پایان‌نامه دکترا، با تکیه بر اسناد، منابع کتابخانه‌ای و مصاحبه تاریخ شفاهی با بیش از صد نفر از همرزمان، دوستان و خانواده شهید حسین خرازی، به بررسی و واکاوی جنبه‌های معنوی، اجتماعی و نظامی این فرمانده دفاع مقدس پرداخته و در نهایت، شخصیت مدیریتی این فرمانده جنگ را تبیین کرده است.

عسکری در آغاز دفاع خود، درباره پیشینه تحقیق در زمینه جنبه‌های مدیریتی شهید خرازی اظهار داشت: «این موضوع، پیشنهاد سپاه اصفهان به دانشگاه اصفهان بود و از آنجایی که چنین موضوعاتی جزو علایقم بود، آن را انتخاب کردم؛ گرچه سختی‌ها و زیبایی‌های خودش را هم داشت. تا پیش از تدوین این پایان‌نامه، غالب کتاب‌های مربوط به شهید خرازی، جنبه خاطره‌نویسی داشت و مدیریت شهید خرازی به عنوان یک فرمانده جنگ به شکل علمی مورد بررسی قرار نگرفته بود.»

وی در مورد اهمیت موضوع تحقیق گفت: «اهمیت انجام این تحقیق را می‌توان در چند محور مانند: بهره‌گیری از تجارب مدیریتی شهید خرازی در کتاب‌های درسی و مراکز آموزش‌های نظامی و دفاعی، حفظ تجارب ارزشمند دفاع مقدس و انتقال دستاوردهای آن به نسل آینده و تحلیل تاریخی بحث موردنظر خلاصه کرد.»

عسکری با اشاره به چالش‌های پیشِ رو در زمینه ضبط تاریخ شفاهی جنگ و به خصوص شهید حسین خرازی تاکید کرد: «از آنجایی که کار، یک کار نظامی بود، سه مشاور نظامی از آغاز تا پایان تحقیق، بخش نظامی و عملیاتی را پوشش دادند. همچنین با بیش از صد نفر مصاحبه کردم اما تعدادی از آن‌ها اجازه ندادند، حتی اسم‌شان را در پایان‌نامه بیاورم. محرمانه بودن بخشی از اسناد، یکی دیگر از محدودیت‌های تحقیق بود. من با مرحوم دکتر حسین اردستانی، رئیس وقت مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس کار کردم و بیشترین سهم اسناد صوتی، تصویری و مکالمات بی‌سیم‌های لشکر 14 امام‌حسین^(ع) در عملیات‌های مختلف را در اختیار من قرار دادند. اما اجازه نوشتن از روی برخی از این اسناد را نداشتم و فقط آن‌ها را مطالعه می‌کردم. بخش تاریخ شفاهی سپاه اصفهان، به تازگی فعال شده و کمتر از یک سال، برای این پایان نامه همکاری داشتیم و پس از مدتی برای حفظ جنبه تاریخی پایان‌نامه، کار را با هزینه شخصی ادامه دادم.»

سوالات پایان‌نامه دکترای «تحلیل تاریخی مدیریت شهید حسین خرازی در لشکر 14 امام‌حسین^(ع) طی جنگ ایران و عراق» بر بررسی ابعاد مدیریت شهید خرازی در لشکر 14 امام‌حسین^(ع)_، تاثیر ابعاد متفاوت مدیریت وی در روند جنگ و ویژگی‌های متمایزکننده شهید خرازی از دیگر همرزمانش استوار است.

فصل چهارم این پایان‌نامه، با بررسی شخصیت مدیریتی و مدیریت نظامی شهید حسین خرازی از جبهه دارخوین، در عملیات‌ ثامن‌ الائمه^(ع) و سازماندهی تیپ امام‌حسین^(ع) و نقش شهید خرازی در رابطه با آن‌ها آغاز شده است. همچنین فرماندهی او در عملیات‌های والفجر 1، 3 و 4، خیبر، کربلای 3، 4 و 5، والفجر 8 و بدر تا شهادت فرمانده لشکر 14 امام‌حسین^(ع) بر اساس مصاحبه‌های تاریخ شفاهی و اسناد موجود، بررسی شده است.

فصل پنجم نیز ابعاد مدیریت اجتماعی، روانی، اقتصادی، نظامی، سیاسی، معنوی و فرهنگی شهید خرازی و مصادیق آن و عملیات‌های ناموفق را تحلیل کرده و در نهایت، مدلی بر اساس زمینه‌های شکل‌گیری ابعاد شخصیتی معنوی، اجتماعی و نظامی او ترسیم کرده و به شخصیت مدیریتی شهید حسین خرازی رسیده است.

شهید حسین خرازی - لشکر 14 امام حسین^(ع)