بهاریه

شنیده‌نشده‌ها

همین تکرارهای پی‌درپی بی‌بدیل است که چون حبه قندی در چای تلخ روزگار، خیس می‌شوند و خوردن‌شان، طعم زندگی را شیرین می‌کند. شنیدن و خواندن خاطرات هم حلاوت دارد. با این‌همه گویندگانش فراری و جویندگانش دوان. چه چیز این به آن می‌ماند؟ نامکرر بودن‌شان در عین تکرار!

ادامه «بایدها و نبایدهای کارشناسی مصاحبه»

کارشناسی، بخشی از فرآیند مصاحبه است

کارشناس می‌تواند ضمن مطالعه مصاحبه، در استخراج پرسش‌ها و موضوعات تکمیلی مشارکت کند. چه‌بسا گروه مصاحبه با وجود تلاشی که در این زمینه به خرج داده، باز هم از برخی پرسش‌ها غفلت کند که کارشناس موظف به یادآوری آن‌هاست.

بایدها و نبایدهای کارشناسی مصاحبه

در هر طرح تاریخ شفاهی، بررسی و ارزیابیِ مصاحبه، پیش از تدوین و تنظیم متن نهایی، یک امرِ رایج است. در این مرحله مدیران یا کارشناسانِ طرح، مصاحبه را دیده و به ارزیابی آن می‌پردازند. درباره چگونگی کارشناسی نکاتی را می‌توان برشمرد.

«مصاحبه برای مصاحبه» اصالت ندارد

مصاحبه اگر اصالتی هم دارد، اصالت طریقی است. یعنی به دلیل آن که روشی برای کشف حقیقت به شمار می‌آید، می‌تواند از اصالت برخوردار شود و اساساً به همین دلیل باید در روش‌شناختی پژوهش به مصاحبه و اصالت‌های آن توجه نمود.

نیازمند تاریخ شفاهی عکس و عکاسی هستیم

آیا می‌دانسته که همچون برخی از مورّخان و صاحبان خاطرات و یادداشت‌های روزانه، با هر عکس خود، صدها واژه و تصویر برای تاریخ ایران معاصر ثبت کرده و به گنجینه داده‌های تاریخی مکتوب و تصویری انسان ایرانی در دنیای معاصر اضافه می‌کند؟

در باب مصاحبه تلفنی (غیر حضوری‏)‏

شیوه و سازوکار مصاحبه فعال بر مدار گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره شکل می‌گیرد. درحالی‌که در ‏مذاکره تلفنی چنین اتفاقی نمی‌افتد. توصیه می‌شود کار مصاحبه تلفنی به تنهایی برای به ‏فرجام رساندن یک پروژه نباشد و بیشتر در راستای مصاحبه حضوری و در تکمیل آن صورت پذیرد.

هشدار! از هر سوی صدای تاریخ شفاهی به گوش می‌رسد

به قدری بازار تاریخ شفاهی ‏سکه شده است که برخی درصدد تربیت مدرس برآمده‌اند! و بعضی با ابلاغ و بخشنامه در پی برگزاری ‏همایش و کارگاه هستند. زیر پرچم‌های برافراشته به‌نام تاریخ شفاهی سؤالاتی در ذهنم متبادر می‌شود...

مقامات نقد در تاریخ شفاهی

در واقع نقد، ویرایش پس از نشر است در حالی‌ که ویرایش، نقد پیش از نشر است. بدین صورت باید ‏گفت مؤلف و ناقد همراه می‌توانند به راستی‌آزمایی و استحکام متون تاریخ شفاهی ایران یاری رسانند. ‏

یادآوری؛ 8 + 30

از خاطره به تاریخ شفاهی رسیدیم

اگرچه هنوز هم خاطره می‌گوییم و خاطره می‌نویسیم، اما از خاطره‌گویان، فراتر از خاطره‌گویی، تاریخ شفاهی می‌خواهیم. می‌گوییم دقیق‌تر بگویید تا صحیح‌تر نوشته شود. می‌رویم دنبال اطلاعات تاریخی تا حرف‌های‌شان را محک بزنیم. پس خواه‌ناخواه به دوره‌ای رسیده‌ایم که تدوین تاریخ دغدغه‌‌مان شده است.

جاده خاطره‌نگاری لغزنده است، لطفاً مراقب باشید!

یکی از آسیب‌هایی که همیشه حرفه خاطره‌‌نگاری و تاریخ شفاهی را تهدید کرده، برخورد ساده‌انگارانه و سهل‌پندارانه با امر «مصاحبه» به عنوان بنیادی‌ترین بخش تاریخ شفاهی است. در حقیقت چنین خطاهایی نشان‌دهنده فقدان مسئولیت‌پذیری در تولید یک سند تاریخی است.
...
7
...
 

اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 91

شما نمی‌دانید آن پسرک چه کرد و در مقابل آن ده نفر کماندوی ما چه حرکتی کرد ـ با اینکه تنها و غریب بود. برایتان گفتم که آن سرباز بیچاره به طرف پسرک نشانه رفت. پسرک دیگر گریه نمی‌کرد. او مردانه ایستاده بود و با چشمان باز به لوله تفنگی که به طرفش نشانه رفته بود نگاه می‌کرد. پس از لحظه‌ای سکوت صدای رگبار در بیابان طنین انداخت و گرد و خاک زیادی در اطراف پسرک به هوا برخاست. من به دقت ناظر این صحنه بودم. وقتی گرد و غبار فرو نشست پسرک هنوز سرپا ایستاده، خیره نگاه می‌کرد. از تعجب و حیرت کم مانده بود قلبم از کار بایستد. چطور چنین چیزی ممکن بود. پسرک ایستاده بود و با چشمان روشن و درشتش نگاه می‌کرد.