خبرهای فصل؛ بهار 1396

زمان نقل و زمان ضبط؛ کار تاریخ شفاهی به آموزش بستگی دارد

گردآوری: مریم اسدی‌جعفری

07 تیر 1396

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، «خبرهای فصل» عنوان یکی از سلسله گزارش‌ها در این سایت است. این گزارش نگاهی دارد به خبرهای مرتبط با موضوع سایت در رسانه‌های مکتوب و مجازی. در ادامه خبرهایی از بهار 1396 را می‌خوانید.

فروردین 1396

* همزمان با حضور رهبر معظم انقلاب در مشهد مقدس، مؤسسه انتشارات آستان قدس رضوی -به‌نشر- ویژه‌نامه صبح دیدار را منتشر کرد. در بخشی از این ویژه‌نامه برش‌هایی از تاریخ شفاهی زندگی ایشان از زبان 11 تن از نزدیکان و آشنایان آیت‌الله خامنه‌ای با عنوان «به روایت دوستان» آورده شده است.

* دکتر حسین اردستانی، رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس بر اثر عارضه قلبی درگذشت. او مشغول ضبط و تدوین تاریخ شفاهی سرداران محسن رضایی و سید یحیی رحیم صفوی بود. سردار سرلشکر صفوی، دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا، در مراسم گرامیداشت مرحوم حسین اردستانی گفت: «از ابتکارات مرحوم اردستانی راه‌اندازی بحث تاریخ شفاهی بود که بعدها ثبت این تاریخ شفاهی به استان‌ها، تیپ‌ها و لشکرها تسری پیدا کرد.»

در سایت تاریخ شفاهی بخوانید: تاریخ شفاهی پژوهش‌محور؛ یادگار حسین اردستانی

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6975

* کتاب «مروارید اندیشه» شامل مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت، مترجم، ویراستار و چهره ماندگار زبان و ادب فارسی است. این طرح در قالب یک مصاحبه پنج ساعته تاریخ شفاهی انجام شده و مصاحبه، تدوین و تحقیق آن برعهده پیمانه صالحی بوده است. همچنین هشت ساعت مصاحبه تاریخ شفاهی با عبدالمحمد آیتی، پژوهشگر، نویسنده و مترجم معاصر، در کتابی با عنوان «مشتاق معرفت» قرار گرفته است. مصاحبه‌های کتاب توسط فاطمه نورایی‌نژاد انجام شده و سوده مرتجایی تدوین این مصاحبه را بر عهده داشته است. این کتاب‌ها به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران روانه بازار نشر می‌شوند.

* صداوسیمای مرکز ایلام و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس استان ایلام،گردآوری تاریخ شفاهی دفاع‌مقدس در این استان را آغاز خواهند کرد. خاطرات رزمندگان و فرماندهان به صورت تلویزیونی ضبط و نگهداری می‌شوند. بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس لرستان هم اعلام کرد که کتاب «کارنامه دفاعی لشکر ۸۴ لرستان» در دو جلد آماده چاپ شده است. با بیش‌ از ۱۰۰ نفر از فرماندهان لشکر ۸۴ برای تهیه محتوای این کتاب مصاحبه شده است. معاونت تحقیق و پژوهش اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس خراسان جنوبی نیز اعلام کرد که تاکنون دو هزار و ۲۲۵ ساعت مصاحبه تاریخ شفاهی با رزمندگان استان انجام شده است. سردار محسن شیخی، معاون رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس و مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس استان تهران هم گفت: «برابر ابلاغیه بنیاد مرکز، هریک از ادارات کل استان‌ها موظف به انتشار 30 عنوان کتاب هستند. بهره‌مندی از تجارب و خاطرات پیشکسوتان دفاع‌مقدس در این راستا جزو سیاست‌های ما محسوب می‌شود. چون این پیشکسوتان، حجم بزرگی از تاریخ شفاهی جنگ را در سینه خود دارند که نیاز به استخراج دارد.»

* کتاب «مادر و پسران» شامل خاطرات تابنده چوپانی، مادر شهیدان مجید، سعید و اسماعیل امینی‌نور توسط نشر دارخوین به چاپ رسیده است. همچنین کتاب «بازمانده حماسه هویزه» شامل خاطرات باقر مارانی، یکی از بازماندگان حماسه هویزه، توسط نشر ستارگان درخشان به بازار کتاب آمده است. این آثار با حمایت بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس استان اصفهان منتشر شده‌اند.

* طرح‌های پژوهشی معاونت اسناد و کتابخانه، معاونت تاریخ شفاهی، معاونت پژوهشی و مؤسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی برای سال ۱۳۹۶ اعلام شدند. درگروه نقد تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی، آثاری همچون خاطرات عزت‌الله سحابی، هوشنگ نهاوندی، مسعود رجوی و فریدون جم - طرح‌های تاریخ شفاهی مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد- دیده می‌شوند. در واحد مصاحبه معاونت تاریخ شفاهی نیز هشت طرح مانند زندانیان سیاسی در دوره نهضت اسلامی، فرماندهان دفاع‎مقدس، ایثارگران و انقلاب اسلامی در شهرستان‌ها در نظر گرفته شده‌اند. در گروه تاریخ شفاهی نیز هشت طرح دیگر همچون تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله محمد محمدی گیلانی، تاریخ شفاهی حج خونین سال 1366 و تاریخ شفاهی انتخاب رهبری انتخاب شده‌اند. در طرح‌های گروه خاطرات نیز نام‌های راویانی مانند اسماعیل داوود شمسی، قدرت‌الله علیخانی، محمد جعفری، محمدحسن اختری و منوچهر متکی دیده می‌شوند.

* مقاله‌ای با عنوان «میدان‌ها، موضوعات و ضرورت‌های تاریخ شفاهی ایثار و شهادت» نوشته طیبه عاصمی، در پایگاه اطلاع‌رسانی نویدشاهد بارگذاری شده است. می‌توانید متن کامل آن را در این نشانی بخوانید:  http://navideshahed.com/fa/news/401238

* کتاب «تاریخ شفاهی شعر در گفت‌وگو با محمدعلی سپانلو» از سوی نشر ثالث به چاپ خواهد رسید. محسن فرجی و اردوان امیری‌نژاد، انجام و پیاده‌سازی این گفت‌وگو را برعهده داشته‌اند. این گفت‌وگو از اواخر دهه 1370 تا اواسط دهه 1380 ادامه داشته است.

* فرهنگسرای انتظار مشهد، دومین جشنواره تولیدات فرهنگی هنری مساجد مشهد را با عنوان «مسجدی‌ها» و در چهار قالب و از جمله تاریخ شفاهی برگزار کرد. این جشنواره توانست تعداد قابل توجهی از مساجد سطح شهر را تحت پوشش قرار دهد.

* بخش مخزن اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان ‌قدس ‌رضوی اعلام کرد که نزدیک به شش هزار و 800  قطعه سند تصویری، به صورت فایل دیجیتال و آنالوگ در سال 1395 به این مجموعه افزوده شد. بالغ بر 300 فایل دیجیتالی درباره بافت قدیم شهر مشهد نیز توسط کارشناسان مرکز اسناد آستان قدس رضوی و با همکاری بخش تاریخ شفاهی این مرکز تولید شده است. محمد نظرزاده، مسئول بخش تاریخ شفاهی مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی هم از ضبط بیش از 2300 ساعت مصاحبه در آرشیو این مرکز در سال 1395 خبر داد و گفت: «این مصاحبه‌ها با 640 نفر از شخصیت‌ها، مطلعان و معتمدان در مشهد و برخی شهرستان‌های خراسان انجام شده است. این گفت‌وگوها در قالب انجام طرح‌های تاریخ شفاهی همچون چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، انقلاب اسلامی در مشهد، مستندسازی روستاها و شهرک‌های اقماری مشهد، ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای، خاندان‌های قدیمی مشهد، مشاغل قدیمی و شهرستان‌های قوچان، نیشابور، اسفراین، کاشمر، بردسکن و فردوس، تهیه و ضبط شده است.»

*دکتر غلامرضا جهانشاه‌لو، از اساتید ریاضی کشور و عضو هیئت علمی گروه ریاضی دانشگاه خوارزمی، شانزدهم فروردین 1396 درگذشت. دکتر بهادر باقری، عضو هیئت علمی همین دانشگاه نوشته است: «پنجم بهمن ۱۳۹۵ که برای تدوین تاریخ شفاهی دانشگاه، افتخار دیدار و گفت‌وگو با این مرد را یافتم، چقدر افسوس خوردم که خُردک جویِ جست‌وجویم، چقدر دیر و دور به این دریای ژرف و شگرف دست یافت!»

* سومین دوره هفته هنر انقلاب اسلامی تقدیرشوندگانی داشت که در میان آنها نام میرعمادالدین فیاض، نویسنده بیش از پنج عنوان کتاب در زمینه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ شفاهی دفاع‌مقدس از گیلان دیده می‌شد.

* در فروردین 1396 حوزه هنری استان البرز، شب خاطره‌ و همچنین کارگاه تاریخ شفاهی با حضور مرتضی سرهنگی، موسس دفتر ادبیات و هنر مقاومت برگزار کرد. حوزه هنری استان قزوین نیز کارگاه تاریخ شفاهی را با حضور ساسان ناطق، نویسنده برگزار کرد. وی درباره شیوه مصاحبه در تاریخ شفاهی گفت: «نباید در فرایند ضبط اظهارات راوی، عجله به خرج داد و کیفیت را فدای سرعت کرد. به جای گزارش صرف از وقایع، توصیف از واقعه و شخصیت‌پردازی اشخاص درگیر در رخدادها را مدنظر قرار دهیم.»

* کتاب «حاج عمران» شامل خاطرات سردار عبدالعلی عمرانی، اولین فرمانده لشکر 25 کربلا در استان مازندران به قلم حجت‌الاسلام سید ولی هاشمی، به همت حوزه هنری این استان رونمایی شد. علیرضا کمری، پژوهشگر تاریخ و ادبیات در این برنامه گفت: «موجز بودن، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب «حاج عمران» است که در نوع خود یک منبع جامع خاطره‌نگاری محسوب می‌شود.»

* برنامه «شب خاطره انقلاب» بیست‌وهفتم فروردین ماه در مسجد ملااسماعیل در شهر یزد، محل شهادتِ شهید محراب آیت‌الله محمد صدوقی برگزار شد.

* حوزه هنری همدان پس از برگزاری مراسم رونمایی از تقریظ مقام معظم رهبری بر چهار اثر حوزه دفاع‌ مقدس این استان، با ارسال نامه‌ای به استانداری همدان، درخواست داد تا مرکزی برای نگارش تاریخ شفاهی استان و تربیت نویسندگان جدید با استفاده از نویسندگان مطرح ایجاد شود.

* حوزه هنری استان کرمان از اتمام پژوهش و جمع‌آوری تاریخ شفاهی واقعه 24 مهر 1357 مسجد جامع کرمان خبر داد. بر همین اساس، بخشی از زندگی شهید باقدرت جوپاری در قالب فیلم ساخته شده است. همچنین خاطرات یدالله علوی‌راد، اولین فرماندار کرمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی  گردآوری شده است.

* کتاب «ماتیکان کاشان: بیست‌ودوگفتار تاریخی و رجال‌شناسی» نوشته علی بنی‌کاظمی، توسط انتشارات مرنجاب منتشر شده است. در میان این گفتارها، گفتاری با عنوان «سفال‌گری» بیش‌ترین تعداد روایت شفاهی را دارد. نویسنده، روایت خود و افرادی مثل غلام‌حسین سربلوکی را از آخرین سفال‌گری‌ها و کوره‌پزخانه‌های کاشان آورده و بازگو کرده است.

* کتاب «شکوه اخلاص» با روایت زندگی شهید علی صیاد شیرازی از زبان همرزمان، خانواده و چهره‌های سیاسی، از سوی انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده است. این اثر به همت ابوالقاسم کیا تدوین شده است. 
* ابوالفضل حسن‌آبادی، مدیر بخش اسناد و مطبوعات کتابخانه آستان قدس رضوی، در نقدی بر کتاب «در آینه» نوشت: «این کتاب یک گفت‌و‌گوی صمیمی است و البته در برگیرنده برخی اطلاعات مهم که در جای دیگر ذکر نشده است.» کتاب «در آینه» حاصل چهار گفت‌وگوی غلامعلی رجایی با آیت‌الله علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی در طی دو سال است. این کتاب را انتشارات کویر به چاپ رسانده است.

* نخستین نشست از دوره دوم سلسله نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» 23 فروردین با حضور حاج بیت‌الله رادخواه، مدیر انتشارات تهران- تبریز در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. رادخواه گفت: «سال 1330 به همراه برادرانم در بازار مغازه‌ای خریدیم و وارد کار کتاب شدیم. بعد از گذشت چند سال، شعبه‌ای در تهران باز کردیم و مسئولیت اداره این شعبه را بر عهده گرفتم... به دلیل ضعف بازار از کار چاپ کناره گرفتیم و به  فروش کتاب روی آوردیم و از سال 1365 به بعد نیز دیگر هیچ کتابی چاپ نکردیم... وقتی می‌خواستیم مغازه را ببندیم خیلی ناراحت بودیم... امروز دیگر کتابفروشی تهران – تبریز فعالیتی ندارد.» دومین نشست، سی‌ام فروردین با حضور جمشید اسماعیلیان، مدیر انتشارات پرتو برگزار شد. وی در بخشی از خاطرات خود گفت: «در سال 1350 به تهران آمدیم و در خیابان ناصرخسرو در کوچه حاج‌نائب یک مغازه خریدیم... به عنوان مثال ما رساله امام خمینی^(ره) را با تیراژ صد هزار نسخه‌ای چاپ کردیم... وقتی می‌بینم که این راه توسط نوادگان من و برادرانم ادامه پیدا کرده احساس خوبی دارم.»
* نشست رسانه‌ای مسئولان برگزاری جشنواره مردمی موسیقی انقلاب اسلامی، بیستم فروردین ماه برگزار شد. قرار است این جشنواره تاریخ شفاهی و مستند موسیقی انقلاب اسلامی را نیز مدنظر قرار دهد.

 * نشست تخصصی «ضرورت‌های تدوین تاریخ شفاهی نمایش کودک و نوجوان» روز سه‌شنبه 29 فروردین 1396 به همت پژوهشکده اسناد کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، در سالن پرهام این پژوهشکده برگزار شد. گزارش این نشست را در این نشانی بخوانید:

 http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6984  

اردیبهشت 1396

* سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۳ تا ۲۳ اردیبهشت ماه در شهر آفتاب برگزار شد. در این نمایشگاه:

ـ موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران چهار عنوان کتاب تاریخ شفاهی شامل گفت‌وگو با محمد عبدالله گرجی، حسین خطیبی، مدیر کل دفتر نخست‌وزیر در زمان نخست‌وزیری مصدق، عبدالحسین نوایی، مورخ و چهره ماندگار کشور و علی‌اکبر کوثری عرضه کرد.

ـ انتشارات خانه کتاب، کتاب‌های «تاریخ شفاهی کتاب»، «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی از برآمدن تا انقلاب» و «تاریخ و تحول نشر: درآمدی به بررسی نشر کتاب در ایران از آغاز تا آستانه انقلاب» را عرضه کرد.

ـ در غرفه موزه عبرت، زندانیان سیاسی قبل از انقلاب، به بیان خاطرات خود پرداختند.

ـ کتاب «صبر و پیروزی: کارنامه و خاطرات آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی(سال 1373)» توسط نشر دفتر معارف انقلاب عرضه شد. این اثر توسط عماد هاشمی تدوین شده است.

ـ کتاب «عملیات مهندسی: بررسی کارنامه تروریستی بخش ویژه نظامی سازمان مجاهدین خلق 1357 – 1361» اثر محمدحسن روزی‌طلب و محمد محبوبی، توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به نمایشگاه کتاب آورده شد. اعتمادسازی برای منابع تاریخ شفاهی، یکی از قدم‌های دشوار در راه تولید این کتاب بوده است. کتاب «آدم باش» هم به همت مرکز اسناد انقلاب اسلامی عرضه شد. این اثر، خاطرات مسعود ده‌نمکی از دوران کودکی تا پایان جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه ایران را شامل می‌شود.

ـ کتاب «آخرین نخست‌وزیر: زندگی و زمانه میرحسین موسوی (1320- 1368)» نوشته جواد موگویی، توسط انتشارات شهید کاظمی به نمایشگاه کتاب آمد. موگویی، کارگردان مستند «نیمه شب 24 آوریل» هم هست. وی درباره نحوه شکل‌گیری این مستند گفت: «کار پژوهشی فیلم را با دو محور شروع کردیم، یکی اسناد و مدارک که از آرشیو روزنامه‌ها بود و دیگری با تاریخ شفاهی. با گذشت سه دهه از واقعه (تسخیر لانه جاسوسی و حمله آمریکا به طبس) هنوز برخی از افراد حادثه در قید حیات بودند. به کسانی که با شهید منتظرقائم بودند تا دوستان و همکاران ابوالحسن بنی‌صدر و شخصیت‌های مختلف دسترسی پیدا کردیم.»

ـ کتاب «مومن انقلابی: برش‌هایی از زندگی حاج ابوالقاسم صدیقی و شرح ارتباط و دوستی ایشان با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» از سوی نشر موسسه جهادی(صهبا) در نمایشگاه کتاب توزیع شد.

ـ انتشارات31 عاشورا با کتاب‌های «شاهد وصل» شامل زندگی‌نامه عبدالله رضا‌زاده، «نذر عباس» شامل خاطرات اکبر جهانبخش، «‌تندیس مهربانی» شامل زندگی و یادنامه حاج شیخ حسن‌آقا نجفی اهری و مجموعه چهار جلدی «امداد‌گران عاشورایی» به نمایشگاه کتاب آمده بود.

ـ تازه‌ترین آثار راحله صبوری در غرفه انتشارات سوره مهر عرضه شدند. یکی از آنها «سایه تاک» نام داشت و شامل خاطرات رحیم افشاری، نیروی تیپ 55 هوابرد شیراز بود. صبوری درباره کتاب دیگرش «برسد به دست خانم ف» شامل خاطرات سید احمد نبوی گفت: «احمد نبوی یکی از رزمندگان هشت سال دفاع‌مقدس است که در مقطعی، معاون گردان انصار از لشکر 27 محمد رسول‌الله^(ص) بوده است. همان‌گونه که در مقدمه کتاب ذکر شده، پیش از بنده، شخصی از سال 1367 مصاحبه‌ها را انجام داده بود و کاست همان گفت‌وگوها در اختیار من قرار گرفت و شروع به تدوین اولیه کردم. نامه‌های احمد نبوی و همسرش هم چندی بعد توسط اصغر کاظمی در اختیارم گذاشته شد و پس از آن، تدوین مجددی صورت گرفت تا در کنار متن کتاب، از آنها استفاده شود. این نامه‌ها که از اسناد مهم هستند، بیان کننده تاریخ اجتماعی، روابط انسانی و عاطفی افراد هستند.»

ـ نشست رونمایی از کتاب «شبیه دیوارها: خاطرات اسیر آزاد شده لبنانی در جنگ عراق با ایران، شیخ ماجد الحاج سلیمان» بر اساس مصاحبه و تدوین امیرمحمد عباس‌نژاد و چاپ انتشارات مجد اسلام، چهاردهم اردیبهشت در فرهنگسرای کتاب سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

ـ نشست رونمایی از کتاب «بچه‌های مَمّدگِره: خاطرات دیده‌بانی گردان‌های ادوات و توپخانه لشکر 32 انصارالحسین^(ع)» نوشته حمید حسام، پانزدهم اردیبهشت‌ در غرفه انتشارات فاتحان برگزار شد. در این نشست مطرح شد که یکی از ابعاد مهم کتاب مورد نظر، گفت‌و‌گوی نویسنده با دیده‌بان‌هاست. معرفی این کتاب را در این نشانی بخوانید:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6954

در همین غرفه و در نشست «ضرورت‌ها و چشم‌انداز آثار کودک و نوجوان در عرصه دفاع مقدس» که شانزدهم اردیبهشت برگزار شد، مصطفی رحماندوست، شاعر کودکان و نوجوانان گفت: «خوشبختانه با پدیده‌ای به نام تاریخ‌نگاری یا تاریخ شفاهی روبه‌رو هستیم. از آنجایی که روایتگر انسان است، مخاطب با انسان روبه‌روست و برای همین موضوعات قابل پذیرش خواهند بود.»

نشست نقد و بررسی کتاب «سراب آزادی» شامل خاطرات مریم سنجابی، مسئول پرونده‌های پرسنلی و عضو شورای رهبری مجاهدین خلق (منافقین)، هجدهم اردیبهشت در غرفه‌ انتشارات فاتحان برگزار شد. وی گفت: «خدا را شکر می‌کنم که توانستم بعد از 25 سال حضور در سازمان، از کمپ فرار کنم و جوانان‌مان را به یک آگاهی پیرامون آنچه ماهیت سازمان است برسانم.»

نشست تخصصی «تاریخ‌نگاری جنگ ایران و عراق» هم در همین روز با سخنرانی دو نویسنده و پژوهشگر تاریخ، علیرضا کمری و محمد درودیان در همین غرفه برگزار شد. کمری گفت: «فهم تاریخی جنگ، اتفاق افتاده است؛ خوشبختانه در سال‌های 1361 و 1362 متوجه بودیم که با رویداد تاریخی سروکار داریم و تأخیر در این فهم اتفاق نیفتاد و راویان به معنای گر‌د‌‌آورنده، در سپاه پاسداران به ثبت و ضبط و ارایه گزارش‌ها از جنگ پرداختند. این که ما چرا و چگونه به موازات جنگ به فهم تاریخی جنگ رسیدیم بسیار مهم است.» درودیان هم گفت: «از زمان آغاز جنگ تاریخ‌نگاری شروع شد. وقتی از جنگ فاصله گرفتیم کتاب نوشتیم و بعد از بیش از سه دهه، برای خودمان، چرایی درباره مطالعات جنگ ایجاد شده است. جنگ به اعتبار زمان، تاریخی شده است و در دوره نخست تاریخ‌نگاری جنگ قرار داریم و ارتش و سپاه بیشترین فعالیت را در این زمینه انجام داده‌اند.»

همچنین نشست «بایدها و نبایدهای زندگی‌نامه‌نویسی شهدای انقلاب و دفاع ‌مقدس» نوزدهم اردیبهشت‌ با حضور مرتضی سرهنگی، مؤسس دفتر ادبیات و هنر مقاومت در غرفه انتشارات فاتحان برگزار شد. وی گفت: «با روش‌های ساده مانند جابه‌جایی، می‌توان خاطرات را جذاب کرد؛ به‌عبارت دیگر اگر مصاحبه‌گر در روح و درونیات مصاحبه‌شونده ورود کند، اثر قابل‌توجهی به‌دست خواهد آورد. اگر کتاب خوب تولید شود، به‌طور قطع مخاطب خود را به ‌دست می‌آورد. بخشی از این کار به آموزش بستگی دارد. خاطره‌نویسی نیز آموزش می‌طلبد، بنابراین طی دوسال گذشته به کار آموزش نویسندگان مشغول بودم.»

نشست «تأثیر خاطرات خودنوشت در جلوگیری از تحریف دفاع ‌مقدس» هم بیست‌ویکم اردیبهشت  در همین غرفه برگزار شد. احمد دهقان، خاطره و داستان نویس در این نشست گفت: «آثار خودنوشت منبع و قابل استناد هستند، اما اکنون با خاطراتی روبه‌رو هستیم که در گونه تاریخ شفاهی به وفور چاپ می‌شوند. بی‌شک وقتی گرد و غبار بخوابد، این‌گونه از نوشتن نیز از یاد خواهد رفت. اکنون تنها کاری که این آثاری کرده‌اند، آن است که یادداشت‌های روزنوشت را به کناره برده‌اند.» گلعلی بابایی، نویسنده دفاع مقدس نیز گفت: «منظور آقای دهقان در رابطه با تاریخ شفاهی دفاع‌مقدس در اصل، به خاطرات مخدوش باز می‌گردد. یعنی کتاب‌هایی که خاطرات را به شکل سطحی و بدون ویراستاری به چاپ می‌رسانند. در صورتی که یک‌سری خاطرات ناب وجود دارد که هم اکنون برای ما نیز قابل استناد هستند.»

ـ نشست رونمایی از تازه‌های نشر وزارت امور خارجه، هجدهم اردیبهشت‌ در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب با سخنرانی دکتر محمد صدر، مشاور وزیر امور خارجه برگزار شد. وی گفت: «خاطره‌گویی به ویژه خاطره‌گویی سیاسی و دیپلماتیک، در ایران بسیار جدید است. این تأخیر در عرصه دیپلماسی، به دلیل ماهیت کار سیاست و دیپلماسی است که اصولاً با محافظه‌کاری روبه‌روست. یادداشت‌های من در حوزه تاریخ شفاهی دیپلماسی، تلفیقی از چند نوع خاطره‌نگاری است، البته به ‌مرور خاطرات من از دهه 1380 تا به امروز شکل منظم یادداشت روزانه را به خود گرفته است، اما تا پیش از آن، کتاب‌هایی که درباره تاریخ شفاهی دیپلماسی منتشر کرده‌ام، تلفیقی از خاطرات پراکنده و مهم سیاسی و دیپلماسی است.»

ـ هجدهم اردیبهشت، مهدی غبرایی در سرای اهل قلم سالن ناشران خارجی گفت: «نشر ثالث، با من مصاحبه کرد و مجموعه‌ای به ‌نام تاریخ شفاهی را به چاپ رساند. من در آنجا روند شکل‌گیری ادبیات و ترجمه را در زندگی خودم شرح دادم. از سال ‌1360 شروع به کار کردم. جز هفت ماه کار مطبوعاتی، تا امروز مدام در حال ترجمه بودم.»

* مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، از هشت سال خدمات فرهنگی پروفسور کارلو چرتی در ایران قدردانی کرد. طرح‌ مشترک پروفسور چرتی با این مرکز در زمینه تدوین مجموعه سه جلدی منابع تاریخ ایران باستان به زبان انگلیسی بوده است. مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در صدد است تا خاطرات پروفسور چرتی از سال‌های حضور در ایران را توسط دکتر کیانوش کیانی هفت‌لنگ، مدیر طرح تاریخ شفاهی مرکز، به صورت مصاحبه ضبط و نگهداری کند.

* سومین نشست از دوره دوم نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» ششم اردیبهشت با حضور ابوالقاسم اشرف‌الکُتّابی، مدیر انتشارات اشرفی و چهارمین نشست 27 اردیبهشت با حضور حجت‌الاسلام بیوک چیت‌چیان، مدیر انتشارات مرتضوی در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. گزارش این نشست‌ها را در این نشانی‌ها بخوانید:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7005

و  http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7053

* مرتضی سرهنگی در نخستین نشست «بررسی ادبیات مقاومت» با محوریت کتاب «خرده روایت‌های یک فرمانده از جنگ» نوشته آذر خزاعی سرچشمه گفت: «اسیران عراقی در ایران 65 عنوان کتاب نوشتند و رفتند. هیچ جای دنیا سابقه ندارد که یک اسیر جنگی در اردوگاه‌های کشور نگهدارنده، خاطراتش را بنویسد و بعد به چاپ بسپارد. خاطرات باید باشد تا بر اساس آن سمفونی بسازید، نمایشنامه و فیلمنامه بنویسید، ما فیلم جنگی ندیده‌ایم که ابتدای آن قید شده باشد این فیلم بر اساس کتاب خاطرات گروهبان فلانی یا ستوان فلانی تهیه شده است. ما اصلاً اقتباس نداریم. در صورتی که حدود 80 درصد فیلم‌هایی که جایزه‌ها را از آن خود می‌کنند، اقتباس هستند، یک اقتباس هوشمندانه.»

* کتاب‌های «روزها و روزگاران سخت» و «صبر و پیروزی» که راوی متن هر دو آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بوده، دهم اردیبهشت با حضور برخی چهره‌های سیاسی و فرهنگی در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران رونمایی شدند. حجت‌الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در این برنامه گفت: «آقای هاشمی علاوه ‌بر این که تاریخ‌ساز انقلاب بوده است، تاریخ‌نگار برجسته انقلاب است. آقای هاشمی در ثبت خاطرات به شکل روزنگار عمل می‌کرده است و لذا تلقی ما را نسبت به زمان ضبط و زمان نقل، روشن می‌کند.»

* مراسم رونمایی از کتاب «گروه هنر ملی از آغاز تا پایان (۱۳۳۵- ۱۳۵۷)» اثر روح‌الله جعفری، چهاردهم اردیبهشت در سالن استاد انتظامی خانه هنرمندان برگزار شد. در این برنامه از تلاش جعفری برای ثبت گوشه‌هایی از تاریخ شفاهی تئاتر معاصر ایران تشکر شد. وی گفت: «این پژوهش بیش از ۱۲ سال به طول انجامید و ابزار مورد استفاده،‌ مصاحبه‌های میدانی و کار کتابخانه‌ای بود.»

* کتاب «ملاصالح: سرگذشت ملاصالح قاری، مترجم اسرای ایرانی» اثر رضیه غبیشی و چاپ انتشارات شهید کاظمی، هجدهم اردیبهشت در تالار امیرخانی خانه هنرمندان، با حضور جمعی از هنرمندان سینما و نویسندگان رونمایی شد. در این برنامه رخشان بنی‌اعتماد، کارگردان، متن بدون هرگونه اغراق و تصنع این کتاب را ستود.

* آیین رونمایی از کتاب «خط مقدم: روایت داستانی و مستند از تشکیل یگان موشکی در ایران با محوریت زندگی شهید حسن طهرانی مقدم» نوشته فائضه غفار حدادی و محمد حسین پیکانی و چاپ انتشارات منظومه شمسی، بیستم اردیبهشت در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.

* علی اکبری،  مدیر انتشارات یا زهرا^(س) گفت: «در تاریخ شفاهی، حول یک موضوع مشخص و تخصصی صحبت می‌شود و اصلاً شکل ثبت آن با مستندنگاری فرق دارد. وقتی ضبط را بگذارید تا یک نفر خاطراتش را بگوید، این خاطره‌نگاری یا مستندنگاری است. اما تاریخ شفاهی فردی متخصص می‌خواهد.»

* موسسه فرهنگی گفت‌وگوی دینی درباره برگزاری همایش سلمان در عراق اعلام کرد در دانشکده حضرت ام‌البنین که زیرمجموعه جامعه‌المصطفی شهر کربلاست، انگیزه بانوان طلبه برای کار فرهنگی بسیار بالا بود. پیشنهاد ثبت تاریخ شفاهی جنگ علیه داعش با آنان مطرح شد.

* کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در بخشی از جلسه‌ کمیسیون‌های تخصصی مجلس در آخرین هفته اردیبهشت، گزارشی از مسئولان مؤسسه ثبت و حفظ آثار بهداری رزمی دفاع‌ مقدس، در خصوص تهیه و تدوین تاریخ شفاهی و مستندسازی این بهداری ارائه داد.

* ستاد گردشگری شهرداری تهران، از راه‌اندازی تورهای تهرانگردی خبر داد. در این تورها از تور لیدرهای مسلط به تاریخ شفاهی تهران استفاده شده است.

* دادگستری استان کرمان، بیستم اردیبهشت ماه به منظور تدوین تاریخ شفاهی دستگاه قضایی این استان، میزبان رؤسای کل دادگستری کرمان در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود. هدف از برگزاری این گردهمایی استفاده از نظرات و تجربیات رؤسای سابق کل دادگستری استان در جهت تدوین «کتاب تاریخ عدلیه درکرمان» و همچنین استفاده از این تجربیات در پیشبرد اهداف دستگاه قضایی استان بود.

* مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور اعلام کرد که این مجموعه، در سه بخش اسنادی، کتابخانه‌ای و تاریخ شفاهی ایفای نقش می‌کند. در بخش تاریخ شفاهی با 377 نفر از رجل سیاسی و شخصیت‌های مهم، مصاحبه‌ شده و برخی از آنها در حال تدوین و تبدیل به کتاب هستند. حماسه دانش‌آموزان همدان در 30 مهر 1357 و زندگی‌نامه مسعود جعفری جوزانی از جمله این آثارند.

* گروه اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اعلام کرد که تاکنون 13 میلیون و 40 هزار سند مکتوب و غیرمکتوب در این آرشیو گردآوری شده است. همچنین با اجرای طرحی در مرکز اسناد آستان قدس رضوی، 12 هزار ساعت مصاحبه شفاهی درباره تاریخ مشهد و خراسان در قالب گفت‌وگو با شخصیت‌ها، مطلعان و معتمدان، در این مرکز ثبت و ذخیره شده است.

* مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس از اجرای طرح مستندسازی تاریخ اداره‌های استان فارس خبر داد. این طرح با سازمان مسکن و شهرسازی آغاز شده و در آن از تاریخ شفاهی نیز استفاده می‌شود.

* دویست‌و‌هفتادو‌نهمین برنامه شب خاطره دفاع مقدس، عصر پنجشنبه هفتم اردیبهشت 1396 در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد. گزارش این نشست را در این نشانی بخوانید:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6999

* کتاب «از حاج ابراهیم تا خان‌طومان» شامل خاطرات رزمندگان لشکر 25 کربلا از نبرد با ضد انقلاب در غرب کشور و حضور در جمع مدافعان حرم در سوریه به قلم سید عبدالرضا هاشمی ارسنجانی، از سوی انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است. «چشم روشنی» اثر کوثر لک نیز یکی دیگر از آثار منتشر شده توسط این نشر است و احوال همسران جانبازان را روایت می‌کند.

* دو عنوان کتاب از مجموعه «روزی روزگاری» شامل خاطرات سردار حاج قاسم سلیمانی از دوران دفاع ‌مقدس با نام‌های «هجوم به تهاجم» و «نبرد سید جابر» از سوی نشر یا زهرا^(س) به چاپ رسیده است. این آثار به همت عباس میرزایی تدوین شده و مجموعه «روزی روزگاری» در 16 مجلد، تمام خاطرات سردار قاسم سلیمانی را در بر خواهد گرفت.

* باورها و آیین‌های مردم استان قزوین درباره حمام‌های عمومی، به قلم فرشته بهرامی در کتابی با عنوان «حمام‌های خاموش» تدوین شد و توسط نشر آموت به چاپ رسید. در این کتاب گفت‌وگو با حمامی‌ها و مشتریان بیست حمام شهر قزوین و مرور خاطرات‌شان تدوین شده است.

* «مرغ سحر» نام کتابی درباره شهید مدافع حرم، صادق عدالت اکبری است. حامد شب‌خیز قراملکی گردآورنده‌ این اثر بوده و روایت‌هایی از مادر، پدر، برادر، همسر، دوستان و هم‌رزمان شهید ثبت کرده است. وحید آقاکرمی نیز این خاطرات را بازنویسی کرده است. کتاب «مرغ سحر» به همت حوزه هنری آذربایجان‌شرقی منتشر شده است.

* کتاب «گفت‌وگو با عباس کیارستمی» توسط مهدی مظفری ساوجی تدوین و به همت انتشارات کتاب آبان وارد بازار نشر شد. مظفری ساوجی،  گفت‌وگو با کیارستمی را از سال 1388  آغاز کرد و سال 1392 به پایان رساند.

* کتاب «جنون مجنون» شامل خاطرات رزمنده تخریب‌چی حمید جهانگیر فیض‌آبادی، با همکاری اداره‌ کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع ‌مقدس خراسان رضوی به چاپ رسیده است.

* کتاب «فرآیند ساخت‌یابی نهاد زندان: از مشروطه تا پایان پهلوی اول» اثر یعقوب خزایی، به همت نشر آگه به چاپ رسید. این اثر، تحولات زندان‌های ایران را در دوره مشروطه و پهلوی اول، با مرور مجموعه‌‌ای از منابع و از جمله آنها اسناد رسمی دولتی و تاریخ شفاهی بررسی کرده است. بیشترین تکیه در کتاب، بر خاطرات زندانیان سیاسی بوده است.

* کتاب «ابوجهاد» در برگیرنده صد خاطره از شهید عماد مغنیه، از سوی انتشارات روایت فتح روانه بازار کتاب شد. این اثر، سی‌ویکمین مجلد از مجموعه یادگاران است.

* کتاب «دلیل: روایت حماسه نابغه اطلاعات عملیات، سردار شهید علی چیت‌سازیان» توسط انتشارات سوره‌مهر به چاپ رسیده است. به گفته حمید حسام، تدوین کننده و نویسنده کتاب «این مجموعه خاطره راویان متعددی دارد. یعنی برخلاف تاریخ شفاهی که با شخص و راوی طرف هستیم، در این مجموعه، شهید را در آینه خاطرات افراد آشنا با او می‌بینیم؛ از خانواده تا هم‌رزمان و همسر او که دوره کوتاه یک‌سال و نیم پس از ازدواج را تا شهادت شامل می‌شود.»

* مقاله‌ای با عنوان «تاریخ شفاهی دفاع‌مقدس در عرصه‌ ایثار و شهادت» به قلم آذر آقاداداشی در سایت نوید شاهد منتشر شده است. برای مطالعه این مقاله به این نشانی مراجعه کنید:

http://navideshahed.com/files/fa/news/1396/2/12/85587_865.pdf

مقاله «آسیب‌شناسی تاریخ شفاهی ایثار و شهادت در تدوین زندگی‌نامه‌ شهدای پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد» نوشته حجت ترشیزی نیز در همین و در این نشانی قابل مطالعه است:

http://navideshahed.com/files/fa/news/1396/2/9/84602_459.pdf

خرداد 1396

*‌ سومین ویژه‌برنامه شب خاطره دفاع مقدس، عصر سوم خرداد به مناسبت سی‌وپنجمین سالروز آزادسازی خرمشهر، در محضر رهبر معظم انقلاب و در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد. گزارشی از این برنامه در این نشانی منتشر شده است:

http://oral-history.ir/?page=post&id=7060

محسن مومنی، رئیس حوزه هنری درباره این برنامه گفت: «مقام معظم رهبری برای برنامه شب خاطره که هر ماه در حوزه هنری برگزار می‌شود، اهمیت قائل هستند و آن را دنبال می‌کنند. این در حالی است که این برنامه برای حتی رسانه‌های ما کم اهمیت است، اما ایشان آن را جریان تأثیرگذار می‌دانند و آن را از همکاران حوزه پیگیر هستند.» دویست‌و‌هشتادمین برنامه از سلسله برنامه‌های معمول شب خاطره دفاع مقدس هم عصر پنجشنبه چهارم خرداد در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد. گزارش این برنامه در این نشانی قرار دارد:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7091

* نشست ادبیات پایداری، دوم خرداد با حضور مرتضی سرهنگی و جمعی از اساتید و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته ادبیات پایداری، در سالن مدرس رضوی دانشگاه تهران برگزار شد. سرهنگی در این نشست گفت: «عراقی‌ها ٦٥ عنوان کتاب در ایران نوشتند که این آثار غنیمت فرهنگی است. این در حالی است که اسرای ایرانی، حق داشتن قلم و کاغذ نداشتند، ولی باهوش و ذکاوت یادداشت‌های خود را نوشتند. مثال این بخش از سخنانم کتاب «پایی که جا ماند» است.»

* کتاب «کوشک زلزله» شامل خاطرات جانباز شیمیایی جلیل عابدینی به قلم اکبر صحرایی و مریم شیدا و چاپ انتشارات کتابستان معرفت، در بنیاد شهید و امور ایثارگران فارس رونمایی شد. صحرایی درباره این اثر گفت: «از آنجایی که این جانباز، در اغلب عملیات‌ها و قسمت‌های مختلف جبهه از جمله اطلاعات عملیات حضور داشته، کتاب «کوشک زلزله» به نحوی بیان تاریخچه عملیات‌های دفاع‌مقدس نیز محسوب می‌شود.»

* آیین رونمایی از کتاب «شش و سی دقیقه عصر» شامل خاطرات امیرسرتیپ دوم خلبان آزاده، یوسف سمندریان، سوم خرداد در کتابخانه ملی تبریز برگزار شد. این کتاب به قلم میلاد رضازاده از اعضای کارگروه تاریخ شفاهی حوزه هنری استان آذربایجان شرقی نوشته شده و به همت انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. در این نشانی با این کتاب بیشتر آشنا شوید:

http://oral-history.ir/?page=post&id=7054

* نشست‌های پنجم، ششم، هفتم، هشتم و نهم از دوره دوم نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» در طول خرداد 1396 در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شدند. گزارش‌های کاملی از این نشست‌ها در این نشانی‌ها منتشر شده‌اند:

http://oral-history.ir/?page=post&id=7073

و http://oral-history.ir/?page=post&id=7077

و http://oral-history.ir/?page=post&id=7102

و http://oral-history.ir/?page=post&id=7114

و http://oral-history.ir/?page=post&id=7133

* ترجمه آذربایجانی کتاب «اقلیم خاطرات» شامل خاطرات فاطمه طباطبایی، همسر مرحوم سید احمد خمینی، یازدهم خرداد در شهر نخجوان رونمایی شد. میرعسگر بهبودلو، یکی از مترجمان این اثر گفت: «اهمیت معرفی و رونمایی از ترجمه کتاب «اقلیم خاطرات» از این مسئله نشات می‌گیرد که بخش‌های زیادی از آن، به فعالیت‌های امام‌خمینی^{(ره )} اختصاص دارد و سرگذشت و مبارزات امام در نجف، ترکیه و فرانسه در آن انعکاس یافته است.»

* مرکز فرهنگی و موزه دفاع‌مقدس خرمشهر، در زمینه تاریخ شفاهی «اتاق مقاومت» را افتتاح کرده و در صدد جمع‌آوری خاطرات رزمندگان و بازماندگان روزهای حماسه‌ساز خرمشهر است. سعید علامیان، خاطره‌نویس هم به مناسبت سالروز آزادسازی خرمشهر گفت: «در زمینه خاطره‌نگاری، ناگفته‌های زیادی درباره خرمشهر وجود دارد که هنوز ثبت و منتشر نشده‌اند. مدافعین خرمشهر از اقشار مختلف بودند؛ یعنی از نیروهای سپاه از تهران، سپاه خرمشهر، چند طیف از ارتشی‌ها از جمله تکاورها، نیروی دریایی و یا دانشجویان افسری و نیروهای عادی بودند که در مقاومت خرمشهر نقش داشتند، اما هنوز کسی سراغ‌شان نرفته و خاطرات‌شان را ثبت نکرده است. بنابراین چه نظامی ‌و چه غیرنظامی‌ در حفظ و بازپس‌گیری خرمشهر نقش دارند و سینه هر کدام‌شان پر از خاطره است. ما هنوز نمی‌توانیم ادعا کنیم که همه خاطرات خرمشهر و نکات مغفول این شهر، گفته شده است. بنابراین خرمشهر از نظر تاریخ شفاهی، خیلی جای کار دارد.»

* سایت شهر کتاب، متن گفت‌وگوی آیدین فرنگی با زنده‌یاد رضا سیدحسینی را منتشر کرده است. این مصاحبه، بهانه‌ای برای تدوین بخشی از تاریخ شفاهی اردبیل بوده است. متن مصاحبه در این نشانی قرار دارد:

http://www.bookcity.org/detail/10232

* پریسا کدیور، مؤلف کتاب «پرده‌نشینان عهد ناصری؛ حیات اجتماعی زنان در عصر قاجار» گفت: «این کتاب به سراغ جنبه‌های مختلف زیست زنان و تغییرات زندگی آنها در طول دوره 137 ساله حکومت قاجاریه رفته است. من تلاش کردم تا از لابه‌لای اسناد رسمی، آثار مورخان برجسته، مجموعه‌ای از تاریخ شفاهی بر جای مانده از دوران قاجار مانند خاطرات و روزنگارهای رجال سیاسی آن دوره و همچنین سفرنامه‌های سیاحان خارجی، مطالبی بیرون بکشم.»

* شب نوش‌آفرین انصاری، با حضور ژاله آموزگار، بهاءالدین خرمشاهی، هوشنگ مرادی کرمانی و علی دهباشی، نهم خرداد به همت مجله بخارا در کانون زبان فارسی برگزار ‌شد. فریبا افکاری، از شاگردان نوش‌آفرین انصاری، در این نشست گفت: «خانم انصاری تأثیر به‌سزایی در شکل‌گرفتن رشته نسخه‌های خطی در دانشگاه تهران داشت و برای مشاوره علمی با شاگردانش از هیچ چیزی فروگذار نکرد... او اعتقاد به تاریخ شفاهی آرشیو داشت و کوشید تا با بازدیدهای مکرر از کتابخانه‌های کشور، دانشجویان را بیشتر با این رشته آشنا کند.»

* مراسم تجلیل از آیت‌الله سید مرتضی مستجابی، نوزدهم خرداد در کاخ موزه چهل‌ستون اصفهان برگزار و در حاشیه آن از کتاب زندگی‌نامه او با عنوان «مجتهدی پهلوان» رونمایی شد. این کتاب، به روایت زندگی او در قالب ارائه خاطرات، اسناد، مکاتبات و تصاویر این پیشکسوت ورزش زورخانه‌ای کشور می‌پردازد.

* نشست نقد و بررسی کتاب «دُرّ دانش؛ مصاحبه تاریخ شفاهی با دکتر عباس حرّی» اول خرداد در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد. گزارش این نشست در این نشانی قرار دارد:

http://oral-history.ir/?page=post&id=7069

* بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس اردبیل اعلام کرد که ثبت تاریخ شفاهی دفاع ‌مقدس استان آغاز و تاکنون خاطرات ۷۵ رزمنده به نگارش درآمده است. از بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس خوزستان هم خبر رسید که سوسنگرد، خرمشهر و آبادان به عنوان پایلوت انتخاب شده‌اند تا مصاحبه با رزمندگان و جمع‌آوری تاریخ شفاهی انجام شود.

* شرکت توزیع نیروی برق شمال استان کرمان، مستندسازی درباره پیشینه صنعت برق استان را آغاز کرده ‌است. همچنین با انجام مصاحبه با 70 نفر از کارکنان قدیمی حوزه برق کرمان، تاریخ شفاهی برق استان را نیز مستندسازی خواهد کرد.

* کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، از استماع و بررسی گزارش مسئولان مؤسسه ثبت و حفظ آثار بهداری رزمی دفاع ‌مقدس درباره تهیه و تدوین تاریخ شفاهی و مستندسازی نقش بهداری در دفاع ‌مقدس در جلسه دوم خرداد خبر داد. در این جلسه، حفظ آثار مربوط به این دوران همچون بیمارستان‌های اورژانس در مناطق جنگی، مورد بررسی قرار گرفت و بر اهمیت آن تأکید شد.

* پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، از آغاز به کار صفحه «استان‌ها» در این پایگاه خبر داد. در این صفحه با بهره‌گیری از کتاب‌ها، اسناد منتشر نشده و خاطرات انقلابیون در استان‌های مختلف، به واکاوی و بررسی نقش مردم سراسر کشور در پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته می‌شود. مرکز اسناد انقلاب اسلامی تاکنون در 15 استان کشور، پژوهشگران را شناسایی کرده و از ظرفیت آنها برای تألیف مقالات پژوهشی، تاریخ شفاهی و مصاحبه‌ها استفاده خواهد کرد.

* هیات انصار ولایت شهر یزد، کتاب «عمار حلب» را به عزاداران ایام شهادت امام علی^(ع) و شب‌زنده‌داران شب قدر معرفی کرد. در این اثر به قلم محمدعلی جعفری و بر اساس گفته‌های راویان، مخاطب با شهید مدافع حرم محمدحسین محمدخانی آشنا می‌شود. انتشارات روایت فتح، این کتاب را منتشر کرده است.

* رحیم مخدومی، نویسنده خاطرات گفت: «کانونی از بازنشستگانی که مبارزان انقلابی بوده‌اند، به شکل خودجوش تأسیس شد تا زندانیان سیاسی زمان انقلاب، شناخته و ثبت شوند. از میان 80 نفر خاطرات 60 نفر را گردآوری کرده‌ام و روند تألیف در حال انجام است. مصاحبه‌ها صورت گرفته و تدوین در مراحل پایانی است. عنوان این کتاب «درون‌داد» خواهد بود.»

* در جلسه‌ای که در خانه هنرمندان در تهران برگزار شد، موزه عصارخانه شاهی اصفهان، برترین موزه کوچک دولتی در بخش پژوهش معرفی شد و جایزه اول را به خود اختصاص داد. در سال گذشته، این موزه سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان در بخش پژوهش به گردآوری تاریخ شفاهی اقدام کرد و 15 عنوان کتاب حاصل تحقیق و پژوهش این مرکز بود. تولید فیلم‌هایی از مشاغل، تولید فیلم‌های تاریخ شفاهی و برگزاری همایش‌های پژوهشی، عوامل برتری این موزه در سطح کشور بودند. موزه عصارخانه شاهی اصفهان نخستین دوره جامع آموزش تاریخ شفاهی را هم برای پشتیبانی از انجام طرح‌های شهرداری اصفهان برگزار می‌کند.

* اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان از انجام طرح تاریخ شفاهی تئاتر استان خبر داد. بر اساس فهرست تهیه شده از هنرمندان پیشکسوت تئاتر استان، تصویربرداری‌ از آنها آغاز می‌شود. تاریخ شفاهی هنرمندان استان گلستان در قالب مجموعه «تلخ و شیرین» تهیه و در قالب کتاب هم به چاپ می‌رسد.

* طرح «شکوه جمهوریت» درباره انتخابات ریاست جمهوری و در دو بخش تاریخ شفاهی و مستندات انجام می‌شود. به این صورت که در بخش تاریخ شفاهی، افراد مسنی که در انتخابات‌های قبلی حضور داشتند، خاطرات‌شان را روایت می‌کنند. بخش مستندات هم شامل اتفاقاتی است که در انتخابات اخیر رخ داده‌اند. فیلم‌های این طرح از طریق مراجعه به سایت  http://ammarfilm.ir پذیرفته شده‌اند.

* داوود فتحعلی بیگی، رئیس انجمن تعزیه ایرانیان، از راه‌اندازی چند کمیته همچون گردآوری تاریخ شفاهی تعزیه خبر داد و افزود: «این کمیته از طریق گفت‌وگو با پیشکسوتان این عرصه به گردآوری تاریخ شفاهی می‌پردازد.»

* مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان از پژوهشگران برای ثبت تاریخ شفاهی کاخ گلستان دعوت به همکاری کرد. نخستین فاز این طرح به مطالعه و بررسی محتوایی طرح‌های مشابه در داخل و خارج از کشور، تنظیم پرسشنامه‌های استاندارد و تهیه فهرستی از افراد مؤثر در کاخ گلستان اختصاص دارد. در فاز دوم این طرح با افرادی همچون احمد دزواره‌ای، رئیس موزه‌های کاخ گلستان  و حسن علایینی، امین اموال و مسئول کتابخانه سلطنتی مصاحبه شده است. همچنین از کسانی که اسناد، تصاویر و دست نوشته‌های مرتبط با این موضوع را دارند، تقاضا شده تا نسخه‌ای از آن را در اختیار دفتر پژوهش کاخ گلستان قرار دهند.

* کتاب «در امتداد زخم» با خاطرات سردار شهید عبدالرضا اسماعیلی که توسط یاسر بابایی تدوین شده، به همت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس استان ایلام، مرکز حفظ آثار سپاه امیرالمومنین^(ع) و انتشارات سوره‌های عشق به چاپ رسید. شهید عبدالرضا اسماعیلی، اولین فرمانده گردان استان ایلام بوده است.

* کتاب «گزینه‌ای برای ستاد: خاطرات حاج احمد زارع» فرمانده سپاه مهریز، جانشین ستاد تیپ الغدیر و رئیس ستاد سپاه ناحیه یزد در دوران دفاع‎مقدس توسط انتشارات خط‌‌شکنان وارد بازار نشر شد. محمد معینی، مصاحبه با احمد زارع را انجام داده و محمدعلی همتی، این خاطرات را تنظیم کرده است. یکی از ویژگی‌های کتاب، آوردن سوالات مصاحبه‌کننده و پاسخ‌های راوی در صفحات کتاب است.

* کتاب «ما چهار نفر بودیم» با روایت ناوسروان جانباز سید احمد علوی از عملیات دریایی مروارید، از سوی انتشارات سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران وارد بازار نشر شده است. این کتاب که به همت محمدرضا بیرنگ تدوین شده، به روایت‌گری احمد علوی و همسر وی اختصاص یافته است.

* «ابوعلی کجاست»، عنوان کتاب زندگی‌نامه خودگفته شهید مرتضی عطایی معروف به «ابوعلی» است که توسط نشر معارف و از سوی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی منتشر شده است. این اثر، نخستین مجلد از مجموعه کتاب‌های «تاریخ شفاهی جبهه مقاومت انقلاب اسلامی» است که به همت محمدمهدی رحیمی و نوید نوروزی تدوین شده است. کتاب «ابوعلی کجاست؟» حاصل 10‌ ساعت گفت‌وگو با مرتضی عطایی (ابوعلی) از رزمندگان لشکر فاطمیون است. این مصاحبه‌ها در مرداد 1395 در شهر مشهد ضبط شد تا در کتاب خاطرات شهید مصطفی صدرزاده استفاده شود، اما با شهادت ابوعلی، فرصتی برای چاپ خاطرات او پیش آمد.

* کتاب «خاطرات مستند سید هادی خسروشاهی درباره مشروطه مشروعه و علمای تبریز» از سوی انتشارات کلبه شروق منتشر شد. این کتاب در اصل یک گفت‌وگوی تفصیلی با ماهنامه فرهنگی تاریخی «شاهد یاران» (شماره‌های 102 و 103، فروردین 1392) بوده است که با اضافات و اسناد و تصاویر و مدارک در قالب کتاب عرضه شده است.

* کتاب «گروه بی‌نام» با مقدمه عبدالله جاسبی و تدوین معصومه شکوری‌قهاری به بررسی تاریخچه یک گروه انقلابی در دوران پهلوی می‌پردازد و از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است. این گروه از جمله تشکل‌های ضد حکومت پهلوی بود که با انگیزه مبارزه مخفی و غیرعلنی، با نفوذ در سیستم نظامی و نیروهای مسلح آن حکومت، از سوی عبدالله جاسبی و شهید حسن آیت تأسیس شد. کتاب در دو بخش «تاریخچه احزاب و گروه‌های مبارز با مشی مسلحانه در دهه 40 و 50 شمسی» و «تاریخ شفاهی گروه بی‌نام» تنظیم شده است.

* کتاب «آقای رَهبَر» شامل خاطراتی از نزدیکان و همکاران شهید غلامرضا رهبر، خبرنگار، گزارشگر و گوینده رادیو نفت ملی آبادان است. سید قاسم یاحسینی، این اثر را تدوین کرده و انتشارات صحیفه خرد قم، آن را به چاپ رسانده است. این اثر، مجموعه مصاحبه و ریزخاطرات فراوانی از غلامرضا رهبر است که بخشی از آن، برگرفته از کتاب نسبتاً قطور «اینجا آبادان» است. کتاب یاد شده، شامل مصاحبه‌ با بیش از سی نفر از مدیران و کارکنان رادیو نفت ملی آبادان و همچنین رادیو آبادان بوده که توسط نویسنده همین اثر گردآوری شده است.

* انتشارات بوی باران با حمایت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس استان فارس، کتاب «تن‌های تنها» در برگیرنده خاطرات آزاده، اکبر گشتاسبی را به چاپ رسانده است. علی مرادی بازنویسی این اثر را برعهده داشته است.

* کتاب «بر بال امواج»، مجموعه خاطرات حاج یحیی غلامی سرای، رزمنده و جانباز جنگ، توسط برادرش محمدحسین غلامی سرای گردآوری و تدوین شده و از سوی انتشارات هادی تبریز منتشر شده است. خاطرات سرهنگ ستاد بازنشسته حسین افتخاری هم با عنوان نام «آن سوی مرز» و با اهتمام اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس آذربایجان شرقی وارد بازار نشر شد.

* کتاب «کلاه سبز‌ها» با خاطرات نیرو‌های ویژه هوابُرد، به قلم سمیه و صبا ذاکری خطیر تدوین شده است. این اثر شامل 14 خاطره از درجه‌داران نیرو‌ی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران درباره دوران دفاع مقدس و سال‌های بعد از آن است. انتشارات سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران ناشر کتاب «کلاه سبزها» است.

* نخستین کتاب از مجموعه «آن سوی خاکریز» از سوی انتشارات نارگل به چاپ رسیده است. گرد‌آوری و ترجمه آن به همت وحید خضاب انجام شده و روایت صلاح عمر العلی، از جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه ایران را در بر دارد. وی پس از اشغال عراق و در زمانی که صدام متواری شده و هنوز دستگیر نشده بود، طی چندین قسمت در برنامه «شاهد علی العصر» (شاهد یک دوران) شبکه الجزیره شرکت کرد و در پاسخ سوالات مجری این برنامه، به بیان خاطراتش پرداخت. روایت صلاح عمر العلی در این کتاب، ترجمه گفته‌های او درباره جنگ تحمیلی در آن برنامه است.

* کتاب «نامه‌رسان» دربردارنده خاطرات یک پستچی ایلامی از روزهای دفاع‌مقدس، به‌کوشش ساسان ناطق تدوین و توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید. این کتاب به خاطرات محمود منصوری از زمان پیش از جنگ تا دوره اسارت می‌پردازد. نویسنده برای تکمیل خاطرات منصوری، به‌سراغ دیگر شاهدان ماجراها و اتفاقات هم رفته است تا از این طریق، روایتی کامل به مخاطب ارائه دهد.

* کتاب «پلاک بهشت» شامل خاطرات خانواده، دوستان و هم‌رزمان هنرمند شهید محمدعلی معصومیان با تلاش مصیب معصومیان، برادر شهید گردآوری و توسط حسین شیردل بازنویسی شده است. این کتاب از سوی انتشارات مشق در بابل عرضه شده است.

* زینب ابوطالبی که در برنامه «نیمه پنهان ماه» بیش از صد گفت‌وگو با همسران شهدا داشته، در تشریح محتوای این برنامه تلویزیونی گفت: «اتفاقی که در کنار سیر اصلی برنامه در جریان است، ثبت تاریخ شفاهی این مملکت است. اینها آدم‌هایی هستند که در برهه‌ای، تاریخ را ساختند. وقتی زندگی‌شان را می‌شنویم، فقط زندگی یک نفر نیست، بلکه یک دوره تاریخی است. مهمان ما همه آنچه برایش اتفاق افتاده، با جزئیات تعریف می‌کند و این ثبت می‌شود.»