عشق و قدرت

خاطرات جنجالی همسر نخست وزیر اسبق یونان

محمود فاضلی

02 آذر 1394

عشق و قدرت

مارگاریتا پاپاندرئو

ترجمه: ماریانتی آلکسیو

انتشارات: پاتاکیس[1]

نوبت اول: نوامبر 2015

قیمت: 18 یورو

         گویا هر چند سال می‌باید یک کتاب جنجالی دربارۀ خانواده پاپاندرئو سیاستمدار برجسته یونانی انتشار یابد. کتاب «عشق و قدرت» خاطرات بانوی اول یونان در 1980، مارگاریتا پاپاندرئو[2] همسر دوم آندره‌آس پاپاندرئو[3] نخست‌وزیر اسبق این کشور است. کتاب تازه‌ای که توانست بار دیگر برای این خانواده سرشناش و تأثیرگذار تاریخ معاصر یونان جنجال برپا کند. این نه اولین بار است و نه آخرین بار که یکی از اعضا یا وابستگان  حزب سوسیالیست (پاسوک)[4]، خورشید پاسوک را پائین کشیده است. این بار خانم پاپاندرئو خورشید حزب و در واقع پیکر نیمه‌جان این حزب را که روزگاری نیمی از آرای مردم یونان را به خود اختصاص می‌داد، به بازی گرفته است. کتاب خانم پاپاندرئو به دلیل ناتوانی او در نوشتن به زبان یونانی، ابتدا در ماه اکتبر سال جاری به زبان انگلیسی[5] از سوی انتشارات آستین مکالی[6] انتشار یافت و سپس در اوایل ماه نوامبر به زبان یونانی ترجمه شد.

         کتاب او در چاپ نخست به فروش 30 هزار جلد رسیده و در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌های هفته‌های اخیر این کشور 11 میلیونی قرار گرفته است. «عشق و قدرت» توانست رکورد کتاب خانم دیمیتریا لیانی[7] همسر سوم پاپاندرئو را به نام «ده سال و 54 روز» را بشکند. کتابخانه حزب سوسیالیست در ویترین خود یک بار دیگر کتابی که بخشی از اسناد و اسرار این حزب و بنیانگذار آن را فاش نموده است را بخود می‌بیند. این کتاب جدید توانسته است دیگر کتاب‌های کادرهای حزب که تاریخ  آن را به نگارش درآورده‌اند، پشت سرگذارد. از سال 1995 تاکنون کتابی نتوانسته بود به جزئیات روابط درونی اعضای این حزب بپردازد. شاید در این مدت فقط کتاب آقای «سیمیتیس[8]» نخست‌وزیر اسبق از این حزب توانسته بود بخش‌هایی از تاریخ ناگفته این حزب را بازگو کند. جنجالی بودن این کتاب در واقع افشای بعضی از روحیات بنیانگذار اصلی جنبش است که در روزگاری توانسته بود با طرح شعارهای آتشین بر دل میلیون‌ها یونانی رها شده از دیکتاتوری سیاه حکومت سرهنگ‌ها حکومت کند، اما ازدواج جنجالی او دست کم برای مدتی محبوبیت او و حزبش را به شدت کاهش داد.

         نویسنده آشنایی خود را با کشور یونان و در دروان کودکی چنین بازگو کرده است: «وقتی کودک بودم چیزی یونان نمی‌دانستم و حتی تصور می‌کردم این کشور یکی از کشورهای آمریکا (لاتین) است. در کلاس سوم ابتدایی در واشنگتن و در سرکلاس از آکروپلیس[9] به عنوان «مهد دموکراسی» نام برده شد. من در آن موقع فکر کردم این آمریکا بوده است که دموکراسی را اختراع کرده است. وقتی این کلاس تمام شد یک مسابقه برای بهترین نقاشی از آکروپلیس گذاشتند و من با تصویری از ویژگی‌های این مکان آن را کشیدم. نقاشی من تلاش داشت آب‌های آبی دریای اژه را به نشان دهد. نقاشی من در این مسابقه پیروز شده بود.»

         وی در یک بخش کامل از کتابش ماجرای جدایی خود را از نخست‌وزیر اسبق یونان که چهار دهه در تاریخ معاصر این کشور حضور فعال داشت، به خوبی روایت کرده است. این جدایی نه تنها در یونان بلکه رویدادی بود که در سراسر جهان انعکاس داشت. این جدایی در میان دوستان و بستگان، بلکه در کل یونان تأثیرگذار بود. او روند آشنایی همسرش را با همسر دوم خود که در بهار سال 1986 در یک پرواز هوایی به آمریکا آشنا می‌شود به خوبی شرح داده است و با کلمات و واژه‌هایی کاملاً احساسی تأکید دارد که در آن لحظات دشوار کسی نمی‌توانسته است او را کمک کند. او برای از دست دادن همسرش در زندگی ترس زیادی داشته است: «برخی فکر می‌کردند من به خاطر از دست دادن موقعیت اجتماعی خود (بانوی اول یونان) و یا به دلیل جاه‌طلبی در زندگی از این جدایی ناراحت هستم. البته که من جاه‌طلب هستم اما برای انجام کارهای خوب و بزرگ، نه برای خود، برای کشورم و برای جهان».

نویسنده در این شرایط سخت، دوستان واقعی را کسانی می‌داند که احساسات و افکار خود را به روشنی بیان کنند، و نه از روی ترحم سخن بگویند. او از ماجرای حضور خود در دفتر کار همسرش به عنوان نخست‌وزیر و اینکه برای اولین بار در رابطه با مشکل خانوادگی به وجود آمده با وی گفتگو کرده، سخن گفته است. او در کتابش شوهرش را به بی‌وفایی متهم می‌کند و از روزی که از وی حق طلاق خواسته به عنوان روز دردناک زندگی خود یاد کرده است، چراکه خود را به جز یک همسر و مادر چهار فرزند، شریک فعالیت‌های سیاسی او می‌دانسته است: «در دوران پس از جدایی بسیاری از دوستان و مردم با ابراز کلمات مرا دلداری می‌دادند و این از روحیات خاص مردم یونان است.»    

کتاب گزارشی از سفر یک زن جوان به یونان با ایده‌های مترقی است. او یک حکایت خاص از پاپاندرئو به عنوان فردی از طبقه متوسط اجتماعی دارد. کتاب اگرچه به ظاهر بر یک موضوع خانوادگی متمرکز و به خاطرات یک زن اختصاص یافته است، اما قطعاً یک کتاب خاطرات کاملاً سیاسی است. او در خاطراتش به وضعیت سیاسی یونان و یا به فعالیت خود در گروه‌های بین‌المللی و تلاش برای شکستن تحریم عراق از سوی سازمان ملل اشاره دارد و همچنین تماس‌هایی با شخصیت‌های برجسته سیاسی زمان خود داشته است.

گروهی خانم پاپاندرئو را به عنوان یک فعال اجتماعی برای حقوق زنان در یونان می‌ستایند. در پی این فعالیت‌ها است که گروهی او را به عنوان بانوی سابق تحسین می‌کنند. اما مارگاریتا هم اکنون فقط یک شهروند عادی است که زندگی شخصی او گاهی آویختۀ کیوسک‌های روزنامه‌فروشی‌ یونان می‌شود. او در کتابش همچنان از پاپاندرئو به عنوان پدر چهار فرزند خود، عشق به فرزندانش و وفاداری به دوستانش سخن می‌گوید. او در پشت صحنه زندگی‌اش یک زن استثنایی است و در کتابش چیزی را پنهان نکرده است. او یک فعال سیاسی پویا و مصمم به مبارزه برای یک دنیای عاری از تعصب و جنگ است. عشق و قدرت که اولین کتاب اوست،  به بررسی درگیری بین نگاه فمینیستی، عشق و قدرت پرداخته است.

کتاب 536 صفحه‌ای «عشق و قدرت» شامل 27 فصل است. موضوعاتی همچون «مقابله با کودتا، نمی‌توانند بر ما پیروز شوند، بازگشت به یونان آزاد، مارگاریتای جدید، خارج از آمریکا، زنان در ارتش، یک ضرر شخصی، یک دخالت جهانی، صلح و مشکل آب، یک ملاقات در نیویورک، یک زن خارق‌العاده، صدای بچه‌ها برای صلح، یک المپیک ویژه، یک شهروند ساده و دیپلماسی در خانه و خارج» از مهم‌ترین سرفصل‌های کتاب هستند. کتاب شامل عکس‌های متعدد وی و خانواده‌اش، دیدار با شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی بین‌المللی و زندگی خصوصی با نخست‌وزیر اسبق یونان است.