اصول علمی تاریخ شفاهی در قالب کتاب

تاریخ شفاهی در دانشگاه‌های ایران مفغول مانده است

سارا رشادی‌زاده

27 مرداد 1394

مؤلف کتاب «مبانی نظری و عملی تاریخ شفاهی» گفت: «علی رغم اهمیت تاریخ شفاهی، این حوزه پژوهشی در ایران و به خصوص بخش علمی و دانشگاهی مغفول مانده، به همین دلیل  کتاب مبانی نظری  تاریخ شفاهی را تدوین نمودم.»

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، فائزه توکلی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مؤلف کتاب«مبانی نظری و عملی تاریخ شفاهی»  با اشاره به این نکته که تاکنون در حوزه تاریخ شفاهی رویکرد علمی و دانشگاهی وجود نداشته و بیشتر از مصاحبه‌های عام استفاده‌ شده است، افزود: «در کتاب «مبانی نظری و عملی تاریخ شفاهی» سعی  نمودم روش تحقیقی کیفی را بر اصول کار تاریخ شفاهی منطبق کنم.»

وی با اشاره به  پیشینه فعالیت‌های خود در زمینه تاریخ شفاهی اظهار کرد: «در فاصله بین سال‌های 1385 تا 1389 طرح «تاریخ شفاهی زنان سیاسی و زندانی در دوره حکومت پهلوی» را با همکاری موسسه نشر آثار امام خمینی (ره) انجام دادم. در ابتدای کار در زمینه روش‌شناسی تاریخ شفاهی مطالعه نمودم  و پس از انجام مصاحبه‌ها به جمع آوری محتوای لازم پرداختم.»

توکلی درباره نخستین اثرش در این حوزه ادامه داد: «این کتاب با مصاحبه با 10 نفر از زنان فعال سیاسی و زندانی پیش از انقلاب و در قالب 500 صفحه تدوین شد، اما متأسفانه منتشر نشد. پس از آن با 20 نفر از زنان سیاسی و اجتماعی فعال پس از انقلاب مصاحبه نمودم .»

وی گفت: «در همایش‌ها و نشست‌هایی که در مورد تاریخ شفاهی برگزار می‌شد به این نتیجه رسیدم که در حوزه تاریخ شفاهی روش علمی وجود ندارد و این کار به صورت سلیقه‌ای انجام می‌شود. ازاین‌رو به این نتیجه رسیدم تا با روشی علمی  مبانی نظری را تدوین نمایم و سعی کردم برخی مباحث موجود را مورد بررسی قرار دهم و  در آن به تفاوت‌های تاریخ شفاهی و خاطره‌نویسی  و سنت شفاهی پرداخته  و به توضیح آن‌ها بپردازم.»

مؤلف کتاب «مبانی نظری و عملی تاریخ شفاهی»  افزود: «در همین راستا، سال 1390 پیشنهاد تدوین این کتاب را با حوزه هنری و حجت الاسلام فخرزاده، مسئول واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، مطرح کردم که با استقبال این حوزه نیز مواجه شد. پس از یک سال و نیم مطالعه، کتاب در 350 صفحه تدوین شد.»

وی درباره محتوای اثرش ادامه داد: «سعی من بر این بود که روش تحقیق کیفی را در حوزه تاریخ شفاهی منتقل کنم و مراحل الگوریتم کار را مرحله به مرحله مشخص  نمایم تا خوانندگان بتوانند به راحتی  به کتاب مراجعه نموده و از آن استفاده کنند.»

این نویسنده در ادامه بیان کرد: «در نهایت و به دلایلی از جمله بار مالی نشر کتاب قرار شد تا کتاب در 152 صفحه خلاصه شود که به زودی از سوی انتشارات سوره مهر منتشر و در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.»

توکلی درباره جایگاه حوزه تاریخ شفاهی در ایران گفت: «با همه اهمیت حوزه تاریخ شفاهی، این حوزه در ایران هنوز مغفول مانده است. در حوزه دانشگاهی، به خوبی به اهمیت آن پرداخته نشده است، چرا که هنوز جایگاه آکادمیک خود را باز نکرده و بیشتر در مراکز پژوهشی غیر دانشگاهی دنبال می‌شود.»