پانزدهمین کارگاه تاریخ شفاهی دفاعمقدس در استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد
حوادث و رخدادهای تاریخی هویت ساز هستند
به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران؛ پانزدهمین کارگاه آموزش تاریخ شفاهی دفاعمقدس، یکشنبه (24 مهر ماه 90)، با حضور «علیرضا کمری» صاحبنظر حوزه اسناد و پژوهش دفاعمقدس، «علی فروزفر» استاد رشته علوم ارتباطات، «محسن غنی یاری» پژوهشگر و صاحب نظر در عرصه تاریخ انقلاب و دفاع مقدس و به همت مرکز ملی اسناد و کتابخانه دفاعمقدس به میزبانی اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاعمقدس استان برگزار شد.
محسن غنی یاری، پژوهشگر و صاحب نظر در عرصه تاریخ انقلاب و دفاع مقدس با تاکید بر اینکه برای شروع مصاحبه در امر تاریخ شفاهی باید موضوع مصاحبه معرفی شود، اینکه محوریت مصاحبه فرد محور باشد یا موضوع محور، اظهار داشت: برای آنکه جریان مصاحبه های تاریخ شفاهی با گذر زمان دچار آسیب نشوند، خاطرات را باید بدون هیچ کمیو کاستی و اضافه شدنی از حالت صوت به صورت مکتوب به ثبت برسانیم. تکتک این مصاحبهها سند و هویت ملی کشور به شمار میایند. به هر حال صوت ها به مرور زمان و یا به هر دلیل، ممکن است دچار نقصان شوند و یا از بین بروند، بنابراین برای پرهیز از این آسیب برای پیادهسازی آنها باید تعجیل کرد.
وی ادامه داد: مرکز ملی اسناد و کتابخانه دفاع مقدس نیز همین کار را انجام میدهد، آرشیوی از اصوات و مکتوبات مصاحبه های خاطرات مصاحبهشوندهها را نگهداری میکند. همه این کارها برای گردآوری یک سند معتبر از تاریخ شفاهی است. مرحله بعد از پیاده سازی و آرشیو کتبی مصاحبه ها حرکت به سمت ویرایش و تدوین آنهاست تا به صورت قابل دسترس در اختیار مخاطبان و محققان قرار گیرد.
هر حادثه تاریخی که اتفاق میافتد با روایت شاهدان و ناظران آن برای آیندگان روایت میشود. اگر کسی نباشد که آن رویداد را روایت کند، بنابراین آن واقعه در همان دوره تاریخی باقی میماند. تاریخ شفاهی در نهایت بعد از روایت هایی که صورت میگیرد در قالب تاریخ مکتوب در میاید. همین واقعه کربلا بر مبنای گفتهها و شنودهای کسانی که شاهدان این واقعه بودند نقل شده است. روح و پیرامون یک واقعه در تاریخ و سند شفاهی مطرح میشود. تاریخ در نهایت با تلفیق از یافتههای تاریخ شفاهی و تاریخ مکتوب است که شکل میگیرد.
مباحث غیر رزمیجنگ تحمیلی را در تاریخ شفاهی بیشتر مورد توجه قرار دهیم
سعید فروزفر، استاد رشته علوم ارتباطات یکی دیگر از کاشناسان حاضر در پانزدهمین کارگاه اموزش تاریخ شفاهی دفاعمقدس در استان چهار محال و بختیاری با اشاره بر اینکه همه موضوعات قابلیت این را دارند که با مقوله تاریخ شفاهی مورد بررسی قرار بگیرند گفت: بسیاری از روایت هایی که در نشست های راویان و خاطره گویان دوران دفاع مقدس مطرح می شود بیشتر مربوط به مباحث رزمی، عملیات، است. در حالی که در زمینه های دیگری چون تامین مهمات، پشتیبانی در خط و پشت خط، خاطراتی که وقتی بچه ها می خواستند از خانه به جبهه بروند، موافقت و مخالفت های والدین، از میان همه اینها نکات قابل توجهی از مباحث غیر رزمی دفاع مقدس می توانیم بدست بیاوریم.
وی با تاکید بر اینکه قلب تاریخ شفاهی دفاع مقدس، مصاحبه است، افزود: مصاحبه مسیر گفت و گوی میان طرفین را هدایت میکند. مصاحبهای که به صورت شفاهی صورت میگیرد، نکات نامفهوم و مبهم در خاطره را مورد واکاوی قرار میدهد. در مسیر مصاحبه است که میتوانیم مسیر های شکست و پیروزی را مورد بررسی قرار دهیم و موشکافانه به هر دوی آنها نگاه کنیم. اگر مصاحبه شفاهی نباشد هرکسی هرطوری دوست داشنه باشد وقایع را بیان میکند یا مینویسد، گاهی قهرمان سازی میکند و گاهی گذرا از کنار آن چیزی هایی که دوست ندارد گفته شود، ساده میگذرد.
فروزفر با اشاره به اینکه هر مصاحبهای 5 رکن اساسی دارد، خاطر نشان کرد: مصاحبهشونده، مصاحبهکننده، موضوع مصاحبه، زمان و مکان مورد نظر مصاحبه از مهمترین و با اهمیتترین ارکانی هستند که در مرحله اول هر مصاحبه شکل میگیرند و باید مورد توجه قرار بگیرند. هرکدام از این ارکان باید شاخصههای خاصی را رعایت کنند. در جریان مصاحبه تاریخ شفاهی فرد مصاحبهکنند باید نسبت به موضوع مورد مصاحبه اطلاعات و آگاهی کافی و کاملی داشته باشد. بنابراین مطالعه و جمعاوری اطلاعات و دادههای مورد نظر مصاحبه نیز حائز اهمیت است.
زمانی که جریان مصاحبه به راه میافتد، میان مصاحبهشونده و مصاحبه کننده و ارتباط صمیمیو چشمیبالایی صورت گیرد، نقاط کور و ابهامآمیز مورد بررسی واقع میشود. در مصاحبه از هرگونه بحث و جدلی با مصاحبهشونده باید پرهیز کرد. حتی فرد صاحبهکننده باید هوش هیجانی خود را نسبت به مطالب حزنانگیز یا خوشحال کننده کنترل کند. یک مصاحبهکننده خوب باید مهارت های کلامی؛ حرف زدن ، گوش دادن، نوشتن، خواندن را به خوبی بداند و در آن قوی عمل کند.
خط مقدم جبهه پایداری علم است
علیرضا کمری، صاحبنظر حوزه اسناد و پژوهش دفاعمقدس در جلسه پرسش و پاسخ با بیان نکات پر مغز و مهم در امر تاریخشناسی، تاریخنگاری و تاریخ شفاهی با حوصله به سؤالات حاضران پاسخ داد. در کارگاه آموزش تاریخ شفاهی استان چهار محال و بختیاری بسیاری از دانشحویان که در سال جدید تحصیلی به تازگی با رشته ادبیات پایداری و یا مقوله تاریخ شفاهی آشنا شده بودند، محور سؤالاتشان بر مبنای این بود که چگونه میتوان با مقوله تاریخ شفاهی آشنا شد و یا برای شناخت بیشتر آن چه باید کرد. کمری با معرفی کتابهای مهم و مرجع در حوزه تاریخ نگاری و تاریخ شفاهی از حاضران و علاقهمندان تاریخ را به مطالعه این آثار دعوت کرد و بر ضرورت ایجاد ارتباط و تبادل اطلاعات و دادهها با اساتید و کارشناسان این دانشگاه و مطالعه مقالات مهم با محوریت تاریخ شفاهی تاکید کرد و سخنان خود را با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در سفر ایشان به گیلانغرب آغاز کرد و گفت: مقام معظم رهبری در دیدار با مردم گیلانغرب فرمودهاند: «حفظ خاطرات پایداری مردم گیلانغرب، قصر شیرین، سرپل ذهاب و دیگر مناطق کشور در حفظ هویت ملی دارای چنان اهمیتی است که شخصیتهای برجسته، دانشمندان و عناصر فعال و متفکر باید در این زمینه احساس مسئولیت کنند.» تکیه و تاکید رهبری بر ارزش کارکردی خاطرات در حفظ هویت ملی و توجه به نقش و وظیفه شخصیتهای برجسته، دانشمندان و عناصر فعال و متفکر درباره این موضوع مهم مورد توجه و بررسی کمری قرار گرفت و گفت: رویکردی که من در حوزه بررسی تاریخ شفاهی مطرح میکنم، تاریخ پژوهانه و تاریخ شناختی است. نکته قابل توجه اینست که ما برای ورود به هر عملی میبایستی به دانش مجهز باشیم. اقدام و عمل ما باید دانش محور باشد. یکی از راههایی که میتواند داشته های ما را به سمت داشته های علمینزدیک کند، همین نشستها و جلسات گروهی و جمعی است.
وی در ادامه افزود: بحث درباره تاریخ شفاهی اساسا در حوزه علم و دانش و مباحث معطوف به تاریخ پژوهی صورت میگیرد نه ادبیات، هر نوع نقد و ابهامیهم میبایست بر مبنای این دانش بررسی شود.
کمری با اشاره به اینکه هر واقعه یا رخداد زمانمند است، تصریح کرد: در حقیقت رویداد در ظرف زمان اتفاق میافتد. هر رویدادی در فاصله «از» و «تا» ظهور و بروز پیدا میکند. از طرفی هر واقعه یا رخدادی که «از» و «تا» دارد، تقویمیاست. یعنی هر واقعه یک مقدمات پیدا و پنهانی در بروز و ظهور خود دارد. به عبارتی میتوان گفت تاریخ در ظرف جغرافیا رُخ میدهد و تاریخ در جغرافیا به وقوع میپیوندد.
وی در ادامه یادآور شد: زمانی که حرف از مطالعه تاریخی یک رویداد به میان میآید، مسأله مهم اینست که آیا آن واقعه تاریخی به وجه تاریخی شدن رسیده است یا نه؟ واقعه و رویداد تاریخی آنست که فراتر از کنش فردی، حیثیات جمعی و اجتماعی یک قوم، ملت و جمع انسانی را تحت تاثیر قرار دهد و بازتاب آن در اندیشهها و اعمال آتی آن قوم و ملت در وسعت مردمیکه زیستهاند تا وسعت جهانی تداوم پیدا کند، به همین دلیل حوادث تاریخی هویت سازند.
در پایان لازم به ذکر است، سرهنگ علی بابایی، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاعمقدس استان چهارمحال و بختیاری، هدف از برگزاری این کارگاه یک روزه را محیا کردن فضایی برای محققان و پژوهشگران جوان به منظور آشنایی با نحوه جمعآوری تاریخ شفاهی و نقش استان در طول 8 سال دفاعمقدس معرفی کرد.
گزارش از: فاطمه نوروند
تعداد بازدید: 5093