تاریخ مکتوب انقلاب را در دسترس نسل‌های آینده قرار دهیم

«موسی حقانی» در میزگرد «آسیب‌شناسی تاریخ‌‌نگاری انقلاب اسلامی» گفت: «در تاریخ‌نگاری انقلاب بسیار عقب مانده‌ایم. نباید به بهانه در دسترس نبودن اسناد، ثبت تاریخ‌ را به تعویق بیندازیم؛ ما باید تاریخ انقلاب را مکتوب کنیم و در دسترس نسل‌های آینده قرار دهیم.»

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دکتر «موسی حقانی» رییس موسسه مطالعات تاریخ معاصر، در همایش تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی که با عنوان «آسیب‌شناسی تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی» برگزار شد، گفت: «این‌که تاریخ انقلاب اسلامی چرا اتفاق افتاده و چگونگی و نتایج آن باید به شکل مکتوب درآید و منتشر شود؛ زیرا در همه زمینه‌های تاریخ انقلاب اسلامی با کمبود مواجهیم.»

وی که عصر امروز (6 اردیبهشت‌ماه) در تالار سوره حوزه هنری سخن می‌گفت به انقلاب اسلامی اشاره کرد و افزود: «انقلاب اسلامی فضایی را باز کرد که تاریخ‌نگاران کوشش کردند از دوران مشروطه تا انقلاب اسلامی را یکباره مورد بازنگری قرار دهند؛ ولی باید ببینیم چقدر به این مسأله توجه می‌شود تا نیروهای انقلاب در داخل کشور به تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی بپردازند.»

این تاریخ‌پژوه یادآور شد: «سلطنت‌طلب‌ها و طیف‌هایی که نگاه لیبرالیستی داشتند تاریخ مشروطه را نوشتند؛ زیرا گرایش‌هایی را در این تاریخ‌نویسی به همراه داشته‌اند. ما تا ماهیت انقلاب را شناسایی نکنیم نمی‌توانیم در چرایی آن موفق باشیم.»

وی افزود: «ما یک کپی‌برداری از کار غربی‌ها کرده‌ایم که نمی‌توان با نظریه کارشناسان انقلاب آن را بررسی کرد. متأسفانه دانشگاه‌ها و برخی از مراکز تحقیقاتی تحت تأثیر نظریات غربی‌ها هستند و اگر نوشته‌ای کپی‌برداری از کار غربی‌ها نشود با بی‌مهری و کم‌مهری مواجه می‌شود.»

این کارشناس انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: «درباره انقلاب اسلامی سلطنت‌طلبان دست به کار شدند و کتاب‌هایی را نوشته‌اند که برخی از آن‌ها با اسناد و مدارک همخوانی ندارد. تئوری توطئه نباید تاریخ‌نگاران را تحت تأثیر قرار دهد.»

«حقانی» به برخی از معضلات تاریخ‌نگاری اشاره کرد و گفت:‌ «در بسیاری از آثار مرتبط با تاریخ انقلاب اسلامی، برخی معضلات اقتصادی مطرح شده‌اند که به نوعی کپی‌برداری محسوب می‌شوند. نمونه معروف آن کتاب «معمای هویدا» اثر عباس میلانی است. در این کتاب، می‌بینیم که رژیم پهلوی در توسعه اقتصادی موفق و در توسعه سیاسی، ناموفق است؛ اما شهید مطهری و کسانی که در متن انقلاب حضور داشتند، مسأله اقتصادی و سیاسی را معضل بزرگ رژیم پهلوی در نظر می‌گیرند؛ ولی در این مسأله باز ما کپی‌برداری کرده‌ایم و کار جدی در این زمینه صورت نگرفته و در یک چارچوب مشخص رفتار نکرده‌ایم.»

این محقق و پژوهشگر تأکید کرد: «در نوشتن تاریخ انقلاب تأخیر کرده‌ایم و باید در تمامی ابعاد دست به کار شویم. آثار متعددی در خارج از کشور در این زمینه منتشر شده ولی در کشور ما انتشار آثار انقلاب اسلامی با تأخیر همراه است.»

وی افزود: «جامعه ایران با انقلاب اسلامی ارتباط برقرار کرد و انقلاب اسلامی در این جامعه شکل گرفت. ما باید بهتر بتوانیم جریانات و رویدادها را شرح دهیم ولی در این زمینه بسیار کند عمل می‌کنیم.»

وی به عدم اطلاعات افراد به تاریخ انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: «برخی از افراد جامعه اطلاعی از چهره‌های تاریخی انقلاب ندارند و این بی اطلاعی خطر بزرگی را به همراه خود دارد؛ زیرا انقلاب بخشی از هویت‌سازی ایران است.»

سپس «حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالحسنی» به «آسیب‌شناسی تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی پرداخت و درباره معضلات تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی گفت: «فقدان بینش و روش استوار علمی در تحلیل تاریخ، آسان‌‌خواهی در گردآوری مواد و منابع پژوهشی، کمبود تحقیق و دقت نظر، تنگ‌نظری پژوهشگر در تعامل با داده‌ها، اسناد و مدارک نویافته می‌تواند آسیب‌ بسیاری به تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی وارد کند.» 

این محقق و استاد دانشگاه به انقلابیون اشاره کرد و گفت:‌ «انقلابیون و رجال تراز اول انقلاب باید مواظب باشند و سخنان خود را غربال و سپس آن‌ها را مطرح کنند؛ زیرا گفتن بعضی از نکات در تحول تاریخی انقلاب، آشفتگی و اغتشاش ایجاد می‌کند.»

وی به اشکال دیگری در تاریخ‌نگاری اشاره کرد و گفت: «یک اشکال آیین‌ نامه‌ای در کار تاریخ‌نگاری وجود دارد که نباید کسی را که در جلسه‌ای حضور ندارد محاکه غیابی کنیم زیرا متهم باید باشد و از خود دفاع کند.»

ابوالحسنی یادآور شد: «ما تصور می‌کنیم علم بشر نامحدود است و ضریب خطا ندارد ولی حقیقت در این است که یک موضوع خاص پنج ضلع بیشتر ندارد. این ناشناختگی، ماهیت موضوع را تشکیل می‌دهد که نکته‌ای بسیار اساسی در تاریخ‌نگاری است.»

این استاد تاریخ انقلاب اسلامی افزود: «ما نباید در برابر داده‌ها و اطلاعات مقاومت کنیم زیرا با تفکر منطقی می‌دانیم که زنگ خطا داریم. در این صورت باید دست به یک تعامل منطقی بزنیم و داده‌ها و اطلاعات را بررسی کنیم، این مسأله در جامعه ما بسیار نادر و کمیاب است.»

وی افزود: «ما باید یک تعامل منطقی ایجاد کنیم و استنباط پیشین را با یافته‌های جدید بررسی و نقد کنیم، این مسأله در تحقیقات و پژوهش‌های ما خالی است و بیشتر تحقیقات و پژوهش‌های ما در سطح می‌لغزد و به لایه‌های زیرین نفوذ نمی‌کند.»
همایش دو روزه «تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی» به همت موسسه خانه کتاب صبح امروز (ششم اردیبهشت ماه) در تالار سوره حوزه هنری آغاز شده و تا عصر فردا ادامه دارد.

6 اردیبهشت 1388 ساعت 23:29

گزارشگر : آناهید خزیر

آدرس مطلب: http://www.ibna.ir/vdccieq1.2bq408laa2.html